«Μελισσοκομική» επιδημία;

Οι ασθένειες των «ήμερων» μελισσών μεταδίδονται σε άλλα, «άγρια» είδη εντόμων που μεταφέρουν τη γύρη και είναι καθοριστικά για τον πολλαπλασιασμό των φυτών. Αυτό συμβαίνει

ήδη στους βομβίνους, όπως ανακάλυψαν επιστήμονες από τη Βρετανία οι οποίοι προειδοποιούν ότι η αμέλεια της υγείας των μελισσιών από τις αρχές είναι πιθανό να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες επιδημίες οι οποίες θα θέσουν σε κίνδυνο όχι μόνο τα έντομα αλλά και τη χλωρίδα πολλών περιοχών της Γης.

Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Royal Holloway του Λονδίνου εξέτασαν βοβμίνους σε 26 περιοχές της Βρετανίας και της Νήσου του Μαν και διαπίστωσαν ότι σε όλη τη βρετανική επικράτεια τα άγρια έντομα έπασχαν σε μεγάλο ποσοστό από δυο παθογόνα χαρακτηριστικά των μελισσοκόμων μελισσών: έναν ιό ο οποίος είναι γνωστός ωςDeformed Wing Virus ή DWV και προκαλεί παραμορφώσεις στα φτερά και ένα παράσιτο το οποίο είναι γνωστό ως Nosema ceranae και βλάπτει το γαστρεντερικό σύστημα προκαλώντας μαζικούς θανάτους μελισσών σε όλο τον πλανήτη (και στην Ελλάδα).

«Τα δυο αυτά παθογόνα μπορούν να μολύνουν ενήλικους βομβίνους και φαίνονται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στα συγκεκριμένα έντομα» δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο Μαρκ Μπράουν, καθηγητής στο Royal Holloway και επικεφαλής της μελέτης η οποιαδημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature».

Νέα απειλή για τους βομβίνους

Οι ασθένειες των μελισσών είναι μια ακόμη απειλή που έρχεται να προστεθεί στα δεινά των βομβίνων οι οποίοι δοκιμάζονται σοβαρά σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Μέσα στις τελευταίες δεκαετίες οι πληθυσμοί πολλών ειδών των συγκεκριμένων εντόμων, τα οποία αποτελούν έναν από τους βασικούς επικονιαστές των φυτών, μειώνονται δραματικά ενώ ορισμένα από αυτά (όπως ο Bombus cullumanus στη Βρετανία) έχουν εκλείψει. Μέχρι τώρα οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι μια από τις κύριες αιτίες για αυτή τη δραματική μείωση είναι η καταστροφή των οικοτόπων τους – των λιβαδιών με αγριολούλουδα. Η νέα μελέτη έρχεται όμως να υποδείξει έναν νέο «ένοχο», καθώς και τα δυο παθογόνα των μελισσών που εξέτασαν οι ερευνητές φαίνονται να βλάπτουν εξίσου τους βομβίνους.

Βομβίνος εν ώρα γεύματος: τα λουλούδια, τα οποία υποδέχονται συνεχώς πολλά και διαφορετικά έντομα που τα επισκέπτονται για να τρυγήσουν το νέκταρ τους, αποτελούν για τους επιστήμονες ένα «καυτό σημείο» μετάδοσης ασθενειών (Φωτογραφία Matthias A. Fürst)

Ο ιός DWV μπορεί να εξολοθρεύσει ολόκληρες αποικίες μελισσών και η «δριμύτητά» του φαίνεται να ενισχύεται από το παράσιτο Verroa destructor  το οποίο είναι ευρέως διαδεδομένο στις μέλισσες. Οι βομβίνοι δεν φέρουν το εν λόγω παράσιτο, όμως οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι παρά την απουσία αυτής της «ενίσχυσης» ο ιός DWV φαίνεται να μειώνει σημαντικά το προσδόκιμο ζωής και σε αυτά τα άγρια έντομα – το ίδιο και το παράσιτο Nosema ceranae.. «Το γεγονός ότι το προσδόκιμο ζωής τους μειώνεται τόσο πολύ έχει επιπτώσεις στην ικανότητά τους να βγουν για να συλλέξουν τροφή και να φροντίσουν τα άλλα έντομα του σμήνους τους» επεσήμανε ο κ. Μπράουν.

Ο τόνος στην υγεία των μελισσών

Ο καθηγητής ανέφερε ότι τα γεωγραφικά μοτίβα δείχνουν ότι υπάρχει μετάδοση αυτών των παθογόνων μεταξύ των εντόμων. «Δεν μπορούμε ακόμη να το πούμε με απόλυτη βεβαιότητα, όμως εξαιτίας της επιδημιολογίας η πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι οι μέλισσες δρουν ως πηγή του ιού και του παρασίτου για τους βομβίνους» τόνισε. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι το μοτίβο που αυτοί εντόπισαν στη Βρετανία θα πρέπει να ισχύει σε όλο τον πλανήτη και προειδοποιούν ότι ο έλεγχος των ασθενειών στις κυψέλες είναι ζωτικής σημασίας για τον περιορισμό της εξάπλωσης των επιδημιών. «Τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο θα πρέπει να υποστηρίξουμε πολιτικές διαχείρισης οι οποίες θα επιτρέπουν στους μελισσοκόμους μας να διατηρούν τα μελίσσια τους όσο το δυνατόν περισσότερο ελεύθερα από ασθένειες» υπογράμμισε ο καθηγητής Μπράουν.

Επόμενος στόχος των επιστημόνων είναι να διερευνήσουν αν τα νεονικοτιδοειδή φυτοφάρμακα, τα οποία όπως έχουν δείξει μελέτες εξασθενούν μεταξύ άλλων το ανοσοποιητικό σύστημα των μελισσών, παίζουν κάποιο ρόλο και στο πρόβλημα των βομβίνων. Η χρήση νεονικοτινοειδών έχει απαγορευθεί για δυο χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ενωση εξαιτίας των επιβλαβών συνεπειών που φαίνεται να έχουν στα μελίσσια, η Βρετανία όμως αρνήθηκε να συμμετάσχει στη συγκεκριμένη απόφαση. Στα τέλη του περασμένου χρόνου οι βασικές κατασκευάστριες εταιρείες νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων (Syngenta, Bayer και BASF) κίνησαν νομικές διαδικασίες εναντίον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με στόχο να ανατρέψουν την απαγόρευση.

tovima