ΝΕΑ ΚΑΛΑ ΜΑΝΤΑΤΑ: Αργώ και Αργοναυτική εκστρατεία

Τρίτη 9 Ιουλίου 2013

Αργώ και Αργοναυτική εκστρατεία

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ

Ο Ιάσονας ζούσε με τους δυο γονείς του, τον Αίσωνα και την Πολυμήδη, στο αρχαίο Βασίλειο τηςΙωλκού. Ο Αίσωνας, γιος του Κριθέα, ήταν ξακουστός βασιλιάς της περιοχής εκείνης. Όλα κυλούσαν ομαλά μέχρι που ο Πελίας, αδελφός του Αίσωνα, του έκλεψε με τη βία το θρόνο. Ο πατέρας του Ιάσονα τον εμπιστεύτηκε στον Κένταυρο Χείρωνα μέχρις ότου ενηλικιωθεί. Εκεί έμαθε την αλήθεια για το θείο του και θέλησε να πάρει εκδίκηση, διεκδικώντας το θρόνο. Ο Ιάσονας γύρισε πίσω στην Ιωλκό, φορώντας το τομάρι ενός πάνθηρα

και κρατώντας μια λόγχη στο χέρι. Το αριστερό του πόδι ήταν γυμνό, όταν συνάντησε τον Πελία, γιατί το είχε χάσει στην προσπάθειά του να περάσει ένα ποτάμι. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπήρχε προφητεία ότι θα φτάσει στην Ιωλκό μονοσάνδαλος. Όταν έφτασε βρήκε στο θρόνο το θείο του να κάνει θυσία. Τότε εκείνος καταλήφτηκε από φόβο για την επιβεβαίωση της προφητείας.

Ο Κένταυρος Χείρων-ας ήταν ο πιο σοφός μεταξύ των Κενταύρων και γνώριζε την τέχνη των ιαματικών βοτάνων, ενώ επιδιδόταν και στο κυνήγι και τη μουσική. Είχε θεϊκή καταγωγή, αφού, κατά μια μυθολογική εκδοχή, ήταν νόθος γιος του Κρόνου, ο οποίος συνευρέθηκε με την κόρη του Ωκεανού Φιλύρα. Αξίζει να σημειωθεί το εξής: λέγεται ότι η Πολυμήδη, μητέρα του Ιάσονα, ήταν εγγονή του Ερμή και αρχικά το όνομα που είχε δώσει στο γιο της ήταν Διομήδης. Ο Αίσωνας, προκειμένου να προφυλάξει το γιο του από τον ετεροθαλή αδελφό του Πελία, που επιβουλευόταν το θρόνο της Ιωλκού, παρέδωσε το Διομήδη στον Χείρωνα , ο οποίος ανέλαβε την εκπαίδευσή του. Ο Διομήδης είχε ιδιαίτερη έφεση στη βοτανική και τη φαρμακολογία, γι’ αυτό και ο Χείρων τον μετονόμασε σε Ιάσονα (ίασις = θεραπεία).

ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΕΛΙΑ

Ο Ιάσονας έμεινε πέντε μέρες και πέντε νύχτες στο παλάτι. Κατόπιν πήγε στον Πελία και του ζήτησε την εξουσία. Αυτός του ζήτησε ως διαπιστευτήριο το χρυσόμαλλο δέρας, ευελπιστώντας στο θάνατό του. Το πολύτιμο αυτό τομάρι προβάτου βρισκόταν στην Κολχίδα και το είχε αφιερώσει ο Αιήτης στο θεό Άρη, ενώ τη φύλαξή του την είχε αναλάβει ένας δράκος. Κατά την παράδοση ο Ιάσονας είχε ήδη πάρει την απόφασή του, ακούγοντας τη συμβουλή της Ήρας που έτρεφε εχθρικά συναισθήματα για τον Πελία.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΟΥ ΔΕΡΑΤΟΣ

Η ιστορία του χρυσόμαλλου δέρατος συνδέεται με την ιστορία του Αθάμαντα, αδελφού του Κριθέα, παππού του Ιάσονα. Ο Αθάμας είχε από τη Νεφέλη γιο το Φρίξο και κόρη την Έλλη. Αργότερα εγκατέλειψε τη Νεφέλη και παντρεύτηκε την Ινώ. Θέλοντας η Ινώ να ξεφορτωθεί το Φρίξο, έπεισε τις γυναίκες του Ορχομενού να φρύγουν το σιτάρι της σποράς για να μη φυτρώνει. Ο Αθάμας ζήτησε από το μαντείο να μάθει το λόγο της αφορίας και οι απεσταλμένοι του πείστηκαν από την Ινώ να πουν ότι ήταν απαραίτητη η θυσία του Φρίξου. Ο Αθάμας υπό την πίεση των πολιτών ετοίμασε θυσία. Τότε η νεφέλη έφερε στο Φρίξο και στην Έλλη ένα χρυσόμαλλο κριό, δώρο του Ερμή. Τα δύο αδέλφια ανέβηκαν πάνω του και πέταξαν για την Κολχίδα του Πόντου, όπου βασίλευε ο Αιήτης, αδελφός της γυναίκας του Μίνωα. Κατά το ταξίδι η Έλλη έπεσε από τον κριό στη θάλασσα, η οποία ονομάστηκεΕλλήσποντος. Ο Φρίξος, όταν έφτασε στην Κολχίδα, θυσίασε τον κριό στο Δία και χάρισε το χρυσόμαλλο δέραςστον Αιήτη, το βασιλιά της περιοχής, ο οποίος το κρέμασε σε ένα δέντρο ενός άλσους, αφιερωμένου στον Άρη. Ο Αθάμας, κατελήφθη από μανία και με την Ινώ θανάτωσαν τα δύο τους παιδιά.

Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΑΘΛΟΥ

Ο Ιάσονας ζήτησε τότε τη βοήθεια του τεχνίτη Άργου, ξακουστού πλοηγού της εποχής εκείνης, για τη ναυπήγηση ενός γερού καραβιού. Εκείνος με τη βοήθεια της Αθηνάς κατασκεύασε ένα γερό σκαρί που χωρούσε πενήντα κωπηλάτες και πήρε το όνομά του από εκείνον. Το καράβι κατασκευάστηκε και ναυπηγήθηκε στις Παγασές, λιμάνι της Θεσσαλίας. Το πλοίο αυτό έμελλε να μεταφέρει στην Κολχίδα τον Ιάσονα με τους συντρόφους του. Στην εκστρατεία αυτή πήραν μέρος οι γενναίοι των γενναίων. Κήρυκας ανήγγειλε την έναρξή της.

ΟΙ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ

Ο Τίφυς γιος του Ιγνύα, εκπαιδεύτηκε από την Αθηνά στη θαλάσσια πλεύση, πράγμα άγνωστο τότε, με τη βοήθεια των άστρων. Ο Ορφέας, ο μεγάλος μουσικός θα έδινε το ρυθμό στους κωπηλάτες. Τον όρισαν οι θεοί, γιατί μόνο αυτός μπορούσε να πει ομορφότερα τραγούδια από τις Σειρήνες και να τους γλιτώσει από τη μαγεία τους. Στο πλήρωμα υπήρχαν και πολλοί μάντεις, όπως ο Ίδμων, ο Αμφιάραος και ο Λάπιθης Μόψος. Ήταν επίσης οι δύο γιοι του Βορέου, ο Ζήτης και Καλάις, οι Διόσκουροι, ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης, καθώς και τα ξαδέλφια τους, ο Ίδας και ο Λυγκεύς. Κήρυκας ήταν ο Αιθαλίδης. Κατόπιν ερχόταν ο Άδμητος, ο Άκαστος γιος του Πελία, ο Περικλύμενος, ο Αστέριος, ο Λάπιθης Πολύφημος, ο Καινεύς ή ο γιος του ο Κόρωνος, ο Εύρητος, ο Κηφεύς, ο αδελφός του Αμφιδάμας, ο Παλαίμονος, γιος του Ηφαίστου, ο Πηλεύς και ο αδελφός του Τελαδαίμων, ο Ίφιτος, ο Ίφικλος και ο ανιψιός του Μελέαγρος. Η μοναδική γυναίκα που συμμετείχε ήταν η Αταλάντη.

Η ΝΑΥΠΗΓΗΣΗ

Τα πλοία αυτά με βασική ύλη το ξύλο κατασκευαζόταν με μεθόδους αρκετά διαφορετικές απ’ τις σημερινές. Αρχικά φτιαχνόταν το εξωτερικό κέλυφος και στη συνέχεια τοποθετούνταν εσωτερικά οι ενισχύσεις. Σε κάποια απ’ αυτά μάλιστα έχουν βρεθεί μέχρι και ενώσεις που γινόταν με ένα είδος ραφής. Τα συνηθισμένα μεγέθη ήταν μέχρι 6 μέτρα πλάτος και μέχρι 40 μήκος. Για να αποφύγουν τη διάβρωση του ξύλου απ’ τους μικροοργανισμούς του νερού, αν το πλοίο δεν χρησιμοποιούταν για κάποιο χρονικό διάστημα (όπως τα πολεμικά πλοία0 ανελκυόταν στην ξηρά. Οι εγκαταστάσεις στέγασης και συντήρησης των ανελκυόμενων πλοίων ονομαζόταν νεώσοικοι και υπολείμματά τους βρίσκουμε σε πολλά αρχαία λιμάνια. Στο λιμάνι του Πειραιά λέγεται ότι υπήρχαν 372 νεώσοικοι.

Η Αργώ ναυπηγήθηκε στις Παγασές, λιμάνι της Μαγνησίας. Το ξύλο του πλοίου προερχόταν από το Πήλιο. Οι Αργοναύτες πριν αποπλεύσουν, θυσίασαν στον Απόλλωνα και οι οιωνοί ήταν άριστοι. Τους ερμήνευσε ο Ίδμων και είπε πως όλοι θα επέστρεφαν ζωντανοί εκτός από τον ίδιο.

Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΟΛΧΙΔΑ

Το πρώτο λιμάνι που έπιασαν ήταν η Λήμνος. Την εποχή εκείνη στο νησί δεν υπήρχαν άνδρες, γιατί οι γυναίκες τους είχαν φονεύσει όλους. Οι Αργοναύτες δεν άφησαν την ευκαιρία να πάει χαμένη. Γονιμοποίησαν όλες τις γυναίκες και έκαναν γιους. Κατόπιν πήγαν στη Σαμοθράκη και στην Κύζικο, όπου ο Ιάσων σκότωσε τον ομώνυμο βασιλιά. Επόμενος προορισμός των Αργοναυτών ήταν η Μυσία. Αφού απάλλαξαν τον Φινέα από τις Άρπιες, αυτός τους ενημέρωσε για τις Συμπληγάδες πέτρες, που θα συναντούσαν. Επρόκειτο για δυο πελώριους βράχους που ανοιγόκλειναν. Όταν έφτασαν άφησαν ελεύθερο ένα περιστέρι από το οποίο οι βράχοι έκοψαν μόνο την ουρά του. Έτσι και όταν πέρασε η Αργώ, καταστράφηκε ένα μικρό μέρος της πρύμνης της. Από τότε οι βράχοι έμειναν για πάντα ανοιχτοί. Στη συνέχεια έφτασαν στην Κολχίδα και προσάραξαν στον ποταμό Φάση.

Εκεί ο Ιάσονας παρουσιάστηκε στο βασιλιά Αιήτη, στον οποίο ο Φρίξος είχε δωρίσει τι δέρας και του εξήγησε το σκοπό της αποστολής του. Ο Αιήτης που είχε αφιερώσει το δέρας στον Άρη, είπε ότι δεν είχε αντίρρηση, αρκεί ο Ιάσονας να έζευε δύο ταύρους με χάλκινα πόδια που έβγαζαν φωτιά από τα ρουθούνια τους. Οι δύο αυτοί ταύροι δώρο του Ήφαιστου στον Αιήτη, δεν είχαν ζευτεί ποτέ πριν. Τέλος ο Ιάσονας έπρεπε να οργώσει με αυτούς ένα χωράφι και να το σπείρει με τα δόντια δράκου.

Ο Ιάσονας άρχισε να σχεδιάζει πως θα ολοκληρώσει αυτούς τους άθλους, όταν μπήκε στη ζωή του η Μήδεια, η κόρη του Αιήτη, με τις μαγευτικές της ιδιότητες. Αυτή θα βοηθούσε τον Ιάσονα, μόνο αν εκείνος την έπαιρνε μαζί του και την παντρευόταν.

Ο Ιάσονας της το υποσχέθηκε και η Μήδεια του έδωσε ένα υγρό με το οποίο άλειψε το σώμα του αλλά και την ασπίδα του. Από τη στιγμή εκείνη δε μπορούσε να τον βλάψει ούτε όπλο, ούτε φωτιά. Μόνο που η ισχύς του μαγικού υγρού έπαυε μετά από 24 ώρες. Η Μήδεια του αποκάλυψε ότι καθώς θα έσπερνε τα δόντια του δράκου, θα φύτρωναν αμέσως οπλισμένοι πολεμιστές που θα επεδίωκαν να τον σκοτώσουν. Ο Ιάσονας μπόρεσε χάρη στο μαγικό υγρό να ζέψει τους ταύρους χωρίς να καεί από τις φλόγες τους και έριξε πέτρες ανάμεσα στους πολεμιστές που έσπειρε, όπως τον είχε συμβουλεύσει η Μήδεια. Οπότε και αυτοί νόμισαν ότι κάποιος από τους ίδιους τις έριξε και έτσι σκοτώθηκαν μεταξύ τους.

Αφού ο Ιάσονας ολοκλήρωσε τους δύο αυτούς άθλους, ο Αιήτης αθέτησε την υπόσχεσή του. Προσπάθησε μάλιστα να κάψει το πλοίο και να σκοτώσει τους Αργοναύτες. Ο Ιάσονας με τη βοήθεια της Μήδειας προσπάθησε να πάρει το δέρας από ένα άγρυπνο δράκο που το φύλαγε. Πάλι η Μήδεια ανέλαβε δράση και με τα μαγικά της κοίμισε το δράκο. Ο Ιάσονας πλησίασε, ξεκρέμασε ο δέρας από το δέντρο και το πήρε μαζί του. Οι Αργοναύτες λοιπόν κατάφεραν να αποπλεύσουν με το χρυσόμαλλο δέρας, τη Μήδεια και τον αδελφό της τον Άψυρτο.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Ο Αιήτης τον καταδίωξε με ένα άλλο πλοίο αλλά η Μήδεια έσφαξε τον αδελφό της, Άψυρτο, τον κομμάτιασε και πετούσε ένα-ένα τα κομμάτια του στη θάλασσα, οπότε ο Αιήτης έχασε πολύ χρόνο για να περισυλλέξει τα κομμάτια του γιου του και έτσι οι Αργοναύτες έφυγαν.

Μετά από πολλές περιπέτειες, καθώς ο Δίας τους έστελνε συνεχώς τρικυμίες λόγω του στυγνού εγκλήματος, έφτασαν στο νησί της Κίρκης που τους εξάγνισε από το μίασμα του φόνου. Στο μεταξύ παρέπλευσαν στο νησί των Σειρήνων, τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, τη Σικελία και έφτασαν στο νησί των Φαιάκων. Μετά την αντιμετώπιση του Τάλου στην Κρήτη, κινδύνευσαν στο Κρητικό πέλαγος. Ο Ιάσονας ικέτευσε τον Απόλλωνα να τους καθοδηγήσει. Πραγματικά ο θεός του φωτός ανταποκρίθηκε στη δέηση του ήρωα και τους οδήγησε σε μία από τις Σποράδες απ’ όπου βρήκαν το δρόμο τους για την Ιωλκό.

Ο ΙΑΣΟΝΑΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΗΣ ΙΩΛΚΟΥ

Ο πατέρας του Ιάσονα Αίσωνας, είχε αυτοκτονήσει πιεζόμενος από τον Πελία. Ο Ιάσονας έχοντας πια τη Μήδεια ως σύζυγό του , παρέδωσε στον Πελία το τρόπαιό του. Ο Ιάσονας πήρε τελικά το βασίλειο της Ιωλκού, έκανε με τη Μήδεια δύο κόρες και με τον καιρό οργάνωσε το φόνο του Πελία. Η Μήδεια έσφαξε μια γέρικη προβατίνα μπροστά στις κόρες του Πελία και αφού την έκοψε κομμάτια, μετέβαλε τα τεμάχια σε ένα ζωντανό αρνάκι, δείχνοντας έτσι ότι μπορεί να ξανακάνει κάποιον νέο. Οι ευκολόπιστες κόρες του πελία μιμήθηκαν τη Μήδεια και έσφαξαν τον πατέρα τους προσδοκώντας την αλλαγή σε νέο. Ο Πελίας όμως χάθηκε για πάντα από τα χέρια των ίδιων του των παιδιών.

Η ΕΞΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΑΣΟΝΑ

Μετά από αυτά ο γιος του ο Άκαστος πήρε το θρόνο και έδιωξε τον Ιάσονα και τη Μήδεια από την Ιωλκό. Το ζευγάρι βρήκε καταφύγιο στην Κόρινθο. Έζησαν μαζί 10 χρόνια. Όμως με την πάροδο του χρόνου ο Ιάσονας άρχισε να βαριέται τη Μήδεια και μνηστεύτηκε την ομορφότερη και νεότερη Γλαύκη, κόρη του κορίνθιου βασιλιά Κρέοντα. Η Μήδεια κατάλαβε τότε τη δύσκολη θέση της, καθώς έμεινε μόνη και μετέωρη σε ένα ξένο τόπο και με κλειστό το δρόμο της επιστροφής, λόγω του εγκλήματος που είχε διαπράξει και το οποίο παρέμεινε ατιμώρητο. Έστειλε ως γαμήλιο δώρο στη Γλαύκη ένα νυφικό χιτώνα που μόλις τον φόρεσε κάηκε ζωντανή. Το ίδιο έπαθε και ο Κρέοντας προσπαθώντας να τη βοηθήσει. Η Μήδεια όμως επεφύλασσε τη χειρότερη εκδίκηση για τον Ιάσονα. Σκότωσε τα δύο τους παιδιά. Από τότε έγινε συνώνυμο της μάνας που σκοτώνει τα παιδιά της. Ο θεός Ήλιος γνωρίζοντας την οργή του Ιάσονα, εξαφάνισε τη Μήδεια από προσώπου γης. Άλλη μια εκδοχή του μύθου είναι ότι η Μήδεια πήγε στην Αθήνα και υποσχέθηκε στον Αιγέα ότι θα τον απάλλασσε από τη στειρότητα και θα του χάριζε διάδοχο. Έτσι και έγινε. Μόνο που απέτυχε να σκοτώσει τον άλλο γιο του. Έτσι έφυγε με το γιο της Μήδο, που είχε αποκτήσει με τον Αιγέα και μετά το θάνατό του σε μια εκστρατεία, η γύρισε άγνωστη στην Κολχίδα. Εκεί σκότωσε το σφετεριστή του θρόνου του πατέρα της, το θείο της και επανέφερε στην εξουσία το γέρο Αιήτη.

Στο μεταξύ ο Ιάσονας κατέλαβε την Ιωλκό με τη βοήθεια του Πηλέα, ο οποίος σκότωσε τον Άκαστο και τη γυναίκα του. Η ζωή του Ιάσονα έλαβε τέλος στην προσπάθειά του να σκοτώσει τον καλυδώνιο κάπρο. Κατά μια άλλη εκδοχή έπεσε το κατάρτι της Αργούς και τον σκότωσε, μπροστά στο ναό του Ποσειδώνα στον Ισθμό της Κορίνθου.

ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΕΤΑΙ Η ΑΡΓΩ

Στις αρχές Δεκεμβρίου 2001 η Δημοτική Τουριστική Επιχείρηση Βόλου (ΔΗΤΕΒ) ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να ανακατασκευάσει μια πενηντάκωπο του 1500 π.Χ. και να επαναλάβει το ταξίδι που έκανε η μυθική Αργώ. Η ερευνητική ομάδα NA-U-DO-MO, σε συνεργασία με τη ΔΗΤΕΒ, ξεκίνησε το ερευνητικό πρόγραμμα πειραματικής αρχαιολογίας για την ανακατασκευή της Αργούς. Έχει ολοκληρωθεί η συλλογή στοιχείων και έχει αρχίσει η κυρίως μελέτη. Ακολουθεί το κατασκευαστικό δοκίμιο του πλοίου (σε κλίμακα)-2^ο εξάμηνο 2003. Η έναρξη της ναυπήγησης ήταν προγραμματισμένη για την άνοιξη του 2004. Το 2006 το σκάφος ξεκίνησε δοκιμαστικούς πλόες στον Παγασητικό Κόλπο.

Τελικά το ταξίδι της άρχισε, αλλά προς άλλη κατεύθυνση το καλοκαίρι του 2008.

Έτσι αναβίωσε ο μύθος της Αργοναυτικής εκστρατείας στη γενέτειρά της, το Βόλο, με την κατασκευή ενός πανομοιότυπου καραβιού. Πρόκειται για ένα εγχείρημα, που πέραν των προβλημάτων που ανέκυψαν, θύμισε σε όλους τους Έλληνες και μάλιστα σε μας τους Μαγνησιώτες, πως έχουμε ένα ένδοξο παρελθόν, διανθισμένο με ευφάνταστους μύθους, για το οποίο νιώθουμε περήφανοι. Είναι ένας ακόμα συνεκτικός δεσμός μας και σημείο αναφοράς όλων μας.

Ομοίωμα ΑΡΓΟΥΣ στην προκυμαία του Βόλου

Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

Ο μύθος της Αργοναυτικής εκστρατείας αναβιώνει από το Δήμο Βόλου και τη Δημοτική Τουριστική ΕπιχείρησηΒόλου, σε συνεργασία με το ινστιτούτο Έρευνας Ναυπηγικής Ναυδόμος. Ολοκληρώθηκε η κατασκευή της Αργούς, ενός πλοίου με μήκος 30μ. και πλάτος 4μ. Η ναυπήγηση έγινε στα Πευκάκια (από το τοπικό ναυπηγείο Ρέππου), όπου υπήρχε το αρχαίο λιμάνι των Παγασών (εκεί πιθανολογείται ότι κατασκευάστηκε το μυθικό πλοίο). Για την κατασκευή χρησιμοποιήθηκαν ξύλα από το Πήλιο, καθώς και τα εργαλεία και οι μέθοδοι ναυπήγησης της Μυκηναϊκής εποχής.