Οι μεγάλες συμφορές από τους μεγάλους της ιστορίας είναι ανεξάντλητες στον κόσμο μας και μπορούν να γεμίσουν ολόκληρες εγκυκλοπαίδειες… Οι εκδόσεις «Κλειδάριθμος» μετέφρασαν για την Ελλάδα το βιβλίο «Τα μεγαλύτερα λάθη της ιστορίας και οι άνθρωποι που τα διέπραξαν», του
Καναδού συγγραφέα-ανθρωπολόγου Ίαν Χουάιτλοου όπου μέσα στις 256 σελίδες του παρελαύνουν, με κάθε… μεγαλοπρέπεια, πενήντα ολέθριες αποφάσεις στρατηγών, θρησκευτικών ηγετών και πολιτικών αρχηγών.
Διαβάζοντας το βιβλίο διαπιστώνεις πόσο τα θεωρούμενα μεγάλα ηγετικά μυαλά έπασχαν από μια ενδημική αδυναμία να διδαχθούν από την ιστορία. Τι να πρωτοθυμηθούμε; Το σχίσμα Ανατολής και Δύσης του 1054 μ.Χ. που έγινε στο όνομα του Κυρίου; Την απόφαση του Πάπα να αφορίσει τον Μαρτίνο Λούθηρο με συνέπεια να χάσει τη μισή Ευρώπη; Την Ιαπωνία που επιτέθηκε στο Περλ Χάρμπορ για να κρατήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες έξω από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; Τον Αδόλφο Χίτλερ ο οποίος ούρλιαζε «Ας εισβάλλουμε στη Ρωσία και μέχρι τα Χριστούγεννα και μετά θα πίνουμε σαμπάνια με χαβιάρι στη Μόσχα;» Την απόφαση του Ντε Γκολ να συγκρουστεί με τους γάλλους φοιτητές που εξεγέρθηκαν το Μάη του ’68; Την εμμονή της Μάργκαρετ Θάτσερ να επιβάλλει κεφαλικό φόρο;
Συχνά είναι δύσκολο να δώσουμε μια ξεκάθαρη απάντηση σχετικά με το τι αυτό που ωθεί τους ανθρώπους να δίνουν διαταγές, να παίρνουν αποφάσεις και, γενικά, να κάνουν πράγματα που είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα οδηγήσουν σε κάποια καταστροφή με την μία ή την άλλη μορφή, τονίζει ο συγγραφέας στην εισαγωγή.
Κατηγοριοποιώντας τα κίνητρα αυτών που πήραν καταστροφικές αριθμεί δέκα κύρια: Θυμός, ανθρωπισμός, φθόνος, πίστη, αισχροκέρδεια, απληστία, ελπίδα, πόθος, περηφάνια, αδράνεια. Ωστόσο, εκπλήσσει λέγοντας πως, αν έπρεπε να επιλέξουμε μια λέξη για να περιγράψουμε τις χειρότερες καταστροφές αυτή θα ήταν η λέξη «ιδεολογία». Δηλαδή, ο τρόπος με τον οποίο κάποιοι ηγέτες πείθουν τον εαυτό τους και άλλους ανθρώπους ότι οι πεποιθήσεις τους για την πολιτική, τη θρησκεία ή το έθνος, δεν είναι απλώς ορθές, αλλά είναι απόλυτα σωστές ώστε να δικαιολογούν την επιβολή τους ακόμα και με τον θάνατο!
Μελετώντας τις μικρές και μεγάλες πανωλεθρίες ανά τους αιώνες καταλήγεις στο συμπέρασμα ότι, αν μια γκάφα αξιολογηθεί με βάση το συνολικό αριθμό των ανθρώπων που επηρεάστηκαν και τη σφοδρότητα των επιπτώσεων, τότε αποδεικνύεται πως όσο μεγαλύτερη εξουσία έχει ένα άτομο τόσο μεγαλύτερες είναι και οι γκάφες που μπορεί να διαπράξει.
Ερώτημα: Φταίει λοιπόν ο μεγάλος ένας; Απάντηση: Σαφώς όχι. Ο Χίτλερ στη Γερμανία θα μπορούσε να έχει προκαλέσει τόσο μεγάλο κακό στην ανθρωπότητα αν δεν είχε τη ψυχωτική στήριξη εκατομμυρίων ναζιστών οπαδών του; Ο Στάλιν στη Σοβιετική Ένωση θα μπορούσε να σταθεί στην εξουσία χωρίς την υποστήριξη της διαβόητης μυστικής αστυνομίας; Ο Μάο Τσε Τουνγκ στην Κίνα θα μπορούσε να κυριαρχήσει χωρίς την τρομοκρατία των ερυθροφρουρών; Η απελευθέρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα στις ΗΠΑ, οι δεκάδες άδειες άντλησης πετρελαίου στον κόλπο του Μεξικού, η έγκριση κατασκευής πυρηνικών εργοστασίων σε περιοχές που μπορούσαν να πληγούν από τσουνάμι και δεκάδες άλλες αποφάσεις δεν τις πήρε ένα άτομο. Πρόκειται για ολέθριες αποφάσεις που έγιναν πραγματικότητα επειδή υποστηρίχτηκαν από εθνικιστικές ψυχώσεις, ιδεοληπτικές θεωρίες, αυταρχικές προσωπικότητες, ομάδες συμφερόντων, αδηφάγες για το κέρδος εταιρείες, ανεύθυνες κυβερνήσεις αλλά και ολόκληρες κοινωνίες.
Ο συγγραφέας, παραφράζοντας τη γνωστή ρήση σημειώνει: «Το μόνο πράγμα που χρειάζεται για να συμβούν τεράστια σφάλματα είναι να μην κάνουν τίποτα οι γνωστικοί».
Μια επιλογή από τους τίτλους των ιστοριών καταστροφής δείχνει την διαχρονικότητα και την παγκοσμιότητα των λαθών: Η αιχμαλωσία του εκλεκτού λαού του Θεού, Η Περσία εισβάλλει στην Ελλάδα, Ο Μέγας Αλέξανδρος το παρακάνει, Η επιλογή του Καλιγούλα ως αυτοκράτορα, Ο Ναπολέων δαγκώνει για δεύτερη φορά το μήλο, Η Βρετανία εισβάλλει στο Αφγανιστάν, Η δολοφονία του τσάρου Αλέξανδρου Β’, Η Συνθήκη των Βερσαλλιών, Το πρώτο πενταετές πλάνο του Στάλιν, Ο Χίτλερ εισβάλλει στη Σοβιετική Ένωση, Οι ΗΠΑ και ο Κόλπος των Χοίρων, Ο πρόεδρος Νίξον και το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ, Η Αργεντινή εισβάλλει στα νησιά Φόκλαντ, Το Ιράκ εισβάλλει στο Κουβέιτ, Ο Κλίντον αρνείται τις σεξουαλικές σχέσεις με τη Μόνικα Λεβίνσκι, Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα, Η Αλ Κάιντα επιτίθεται στις ΗΠΑ, Η κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων στις ακτές της Ιαπωνίας.
Τελικά … «τύφλα νάχουν» παγετώνες και λιμοί, πλημμύρες και ηφαίστεια, πυρκαγιές και δεινόσαυροι μπροστά στην απόφαση ενός… «μεγάλου»!
Πληροφορίες: Το βιβλίο του Ίαν Χουάιτλοου «Τα μεγαλύτερα λάθη της ιστορίας και οι άνθρωποι που τα διέπραξαν» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κλειδάριθμος».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου