Τριχωνίδα & Προυσός: Από τη λίμνη στα έλατα!

Από τα ατάραχα νερά της λίμνης Τριχωνίδας στον Νομό Αιτωλοακαρνανίας «σκαρφαλώνουμε» στη ράχη των άγριων ευρυτανικών βουνών με κατάληξη το μοναστήρι του Προυσού. Μια διαδρομή λίγων σχετικά χιλιομέτρων, ικανών όμως να αναδείξουν τις έντονες αντιθέσεις της ελληνικής γης.......Κοντοστάθηκα για λίγο κάτω από τα βαθύσκιωτα πλατάνια. Ηταν η ώρα που ο ήλιος έγερνε αργά προς τη δύση του. Το ηλιοβασίλεμα της λίμνης Τριχωνίδας είναι φημισμένο για τα ζωντανά του χρώματα και δεν ήθελα με τίποτα να το χάσω. Ο πυρωμένος δίσκος ακολουθώντας την προαιώνια πορεία του ακούμπησε αργά στον ορίζοντα λούζοντας με τις πιο ζωηρές κοκκινοκίτρινες

αποχρώσεις τα πάντα ολόγυρα. Η λίμνη σαν καθρέφτης έμοιαζε λες και είχε αρπάξει φωτιά.

Tα θεόρατα πλατάνια που σκίαζαν την ακρολιμνιά, οι παρόχθιοι καλαμιώνες και οι ψαρόβαρκες που αιωρούνταν στο ατάραχο νερό αποκτούσαν εξωπραγματικές διαστάσεις όσο η ώρα περνούσε, αλλάζοντας σχήμα και όγκο μέχρι να βυθισθούν στο σκοτάδι.

Το φαντασμαγορικό θέαμα μου θύμισε εξωτικό σκηνικό τροπικού νησιού, από αυτά που συχνά θαυμάζεις στις τουριστικές καρτ ποστάλ. Κι όμως, σε απόσταση αναπνοής απλωνόταν ένας κόσμος αλλιώτικος, ένας κόσμος τραχύς, ορεινός που περισσότερο παραπέμπει σε χώρες του Βορρά, ίσως λιγότερο ειδυλλιακός, όμως το ίδιο απρόσμενος και γοητευτικός. Εξάλλου αυτή είναι η μαγεία της ελληνικής γης, να κάνει τις αποστάσεις ανάμεσα στα ετερόκλητα στοιχεία της φύσης να μοιάζουν μηδαμινές!

Η μεγαλύτερη φυσική λίμνη της χώρας μπορεί να μη συμπεριλαμβάνεται στο τουριστικό «top 10» της Ελλάδας, ούτε στον κατάλογο των γνωστότερων και πιο καταξιωμένων προορισμών. Ωστόσο, είναι ένας τόπος με ξεχωριστή προσωπικότητα, που σίγουρα αξίζει αρκετό από τον χρόνο σας. Σχεδόν 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα υδάτινης επιφάνειας καλύπτουν μια γεωλογική κοιλότητα περίκλειστη από ψηλά βουνά και κατάφυτους λόφους.

Από τις όχθες της Τριχωνίδας ο δρόμος ανηφορίζει, μέσα σε μια πανδαισία βλάστησης, για το Θέρμο

Η Τριχωνίδα μαζί με τη γειτονική λίμνη Λυσιμαχεία αποτελούν ένα από τα σπουδαιότερα λιμναία οικοσυστήματα της Ελλάδας. Στα νερά της και στους πυκνούς καλαμιώνες που αναπτύσσονται στις όχθες της, βρίσκουν καταφύγιο σχεδόν 200 είδη της φτερωτής πανίδας.

Ακόμη εδώ συναντάς πολλά σπάνια φυτά (υπάρχουν 99 διαφορετικά είδη φυκιών κάποια από τα οποία είναι ενδημικά). Στα νερά της αναπαράγεται σε μεγάλους αριθμούς η αθερίνα του γλυκού νερού (το πιο εμπορικό είδος ψαριού που δυστυχώς αλιεύεται εντατικά) αλλά και 18 ακόμα είδη από τα οποία 3 είναι ενδημικά, ο νανογωβιός -το μικρότερο ψάρι του γλυκού νερού της Ευρώπης με μήκος μόλις 2 εκατοστά-, η τριχοβελωνίτσα και το γλανίδι. Επίσης στις ανατολικές όχθες όπου ακόμα η ανθρώπινη παρουσία είναι περιορισμένη, έχουν τις φωλιές τους οι σπάνιες πια βίδρες.

Η Τριχωνίδα και η Λυσιμαχία έχουν χαρακτηρισθεί ως «Τόπος Κοινοτικής Σημασίας» και είναι ενταγμένες στο δίκτυο «Natura 2000» από την Ευρωπαϊκή Ενωση (Οδηγία 92/43 ΕΚ).

Κοντά σε αυτό το αστείρευτο φυσικό περιβάλλον κάποτε άκμασε το Θέρμο, θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο της αρχαίας Αιτωλίας και έδρα του κοινού των Αιτωλών. Ο αρχαιολογικός χώρος του Θέρμου που βρίσκεται κοντά στη σημερινή πόλη Θέρμο καταδεικνύει με τα ευρήματά του την ακμή της αρχαίας πολιτείας. Σε αυτόν τον χώρο οι δημότες της Αιτωλικής Κοινοπολιτείας ψήφιζαν τα εκτελεστικά όργανα που τους αντιπροσώπευαν.

Στη Μυρτιά τα σκαλωτά νερά του Διχαλορέματος ποτίζουν τα περιβόλια και κινούν τον νερόμυλο

Οπως είπαμε, τουριστικά η Τριχωνίδα βρίσκεται στα σπάργανα. Αυτό όμως μάλλον ως θετικό πρέπει να θεωρηθεί, αφού τα 15 χωριουδάκια που απαγκιάζουν γύρω απ' τις όχθες της ζουν ανενόχλητα στον δικό τους ρυθμό παρ' όλο που η λίμνη προσεγγίζεται εύκολα ακολουθώντας καλούς ασφάλτινους δρόμους, τόσο από το Αγρίνιο όσο κι από τη Ναύπακτο. Ταυτόχρονα η περιοχή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εφαλτήριο για άκρως ενδιαφέρουσες ορεινές εξορμήσεις προς τα βουνά της Ναυπακτίας, αλλά και προς το ορεινό και δαιδαλώδες ευρυτανικό τοπίο που απλώνεται βόρεια της υγρής λεκάνης της λίμνης.

Ο γύρος της λίμνης

Παράλληλα με τις όχθες υπάρχει άνετος ασφάλτινος δρόμος που ολοκληρώνει τον γύρο της λίμνης μετά 70 περίπου χιλιόμετρα. Μια διαδρομή αρκετά επίπονη, που όμως αν την πραγματοποιήσετε θα σας φέρει κοντά σε όλα σχεδόν τα παραλίμνια χωριά και θα σχηματίσετε μια σφαιρική άποψη για την περιοχή.

Αν πάλι ο χρόνος είναι περιορισμένος, αναγκαστικά θα εστιάσετε το περιηγητικό ενδιαφέρον σας στις βορειοανατολικές όχθες που αναμφίβολα είναι οι πιο ενδιαφέρουσες καθώς εκεί βρίσκονται το Θέρμο, το Πετροχώρι, η Μυρτιά και το Δουγρί. Ξεκινώντας απ' το Αγρίνιο και αφού καλύψετε 7 χλμ., η λίμνη θα καλύψει εξ ολοκλήρου το οπτικό σας πεδίο. Η πρώτη σας επαφή με την Τριχωνίδα πιθανόν να μη σας ενθουσιάσει, όσο όμως κυλούν τα χιλιόμετρα το σκηνικό αλλάζει με καταπληκτική ταχύτητα.

Σε ύψωμα πάνω απ' το χωριό Παραβόλα εντοπίζεται το αρχαίο Βουκάτιο, με εμφανή τμήματα του τείχους της οχυρωμένης πόλης (4ου αιώνα π.Χ.). Αξίζει μια στάση στο σημείο αυτό για το αρχαιολογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει, αλλά και για την όμορφη θέα.

Σχεδόν 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα υδάτινης επιφάνειας καλύπτουν μια γεωλογική κοιλότητα περίκλειστη από βουνά και λόφους

Μετά την Παντάνασσα ο δρόμος πλησιάζει τη λίμνη και κινείται παράλληλα με την όχθη. Θα περάσετε τον οικισμό Δουγρί και θα χωθείτε στο πυκνό πλατανόδασος που θα σας συνοδεύει μέχρι το παραλίμνιο χωριουδάκι Μυρτιά. Τα σπιτάκια με τις κόκκινες κεραμοσκεπές δείχνουν να κολυμπούν μέσα στην κάθε λογής πρασινάδα. Τα σκαλωτά νερά του Διχαλορέματος, έτσι όπως κατεβαίνουν απ' το βουνό, σχηματίζουν μικρούς καταρράκτες που κινούν τον καλοδιατηρημένο παλιό νερόμυλο – νεροτριβή.

Εξαιρετική είναι η θέα από το Πετροβούνι όπου θα απολαύσετε το μοναδικό ηλιοβασίλεμα της Τριχωνίδας με όλη την επιφάνεια της λίμνης να ροδίζει κάτω από τα πόδια σας. Απ' τη Μυρτιά ο δρόμος ανηφορίζει για 9 χλμ. σε μια πανδαισία βλάστησης και τρεχούμενων νερών μέχρι το Θέρμο. Η διαδρομή αυτή είναι μοναδικής φυσικής και πολιτιστικής αξίας. Στο ύψος της Ανω Μυρτιάς με σύντομη παράκαμψη, θα επισκεφθείτε το μοναστήρι της Θεοτόκου που ιδρύθηκε το 1491.

Λίγο ψηλότερα στην έξοδο του χωριού Αγία Σοφία προς Θέρμο, στο κοιμητήριο, την προσοχή σας θα τραβήξει το εντυπωσιακό σύμπλεγμα τριών βυζαντινών ναών ρυθμού βασιλικής (Αγ. Νικόλαος, Ταξιαρχών, Αγ. Σοφία) του 13ου αιώνα. που έχουν χτισθεί από τη μητέρα του αυτοκράτορα Θωμά Νικηφόρου Αγγέλου, Αννα Κατακουζηνή (1296).

Η ιστορική Μονή Προυσού

Σε μια καλά κρυμμένη «φωλιά» που σχηματίζουν τα βουνά Παναιτωλικό και Καλιακούδα, βρίσκεται η μονή Προυσού. Εδώ συγκλίνουν οι παλιοί μουλαρόδρομοι που συνέδεαν την Αιτωλοακαρνανία με την Ευρυτανία. Το μοναστήρι βρίσκεται γαντζωμένο σε μία κόχη του φαραγγιού και το καθολικό του χτίστηκε μέσα στην ιερή σπηλιά όπου βρέθηκε η εικόνα της Παναγιάς, έργο όπως πιστεύεται του Ευαγγελιστή Λουκά.

Κρυμμένη ανάμεσα στο Παναιτωλικό και την Καλιακούδα βρίσκεται η μονή Προυσού

Η περιπέτεια της εικόνας ξεκινά από τα χρόνια της εικονομαχίας, όταν αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Θεόφιλος (829-842). Τότε ήταν που σύμφωνα με την παράδοση από την Προύσα της Μικράς Ασίας βρέθηκε εδώ, στα Ευρυτανικά βουνά και με τρόπο θαυματουργό παρουσιάστηκε στους βοσκούς της περιοχής. Ακόμη αξίζει να αναφέρουμε ότι το ασημένιο κάλυμμα της εικόνας ήταν δώρο του Γ. Καραϊσκάκη μαζί με τους δύο πέτρινους πύργους του μοναστηριού στην είσοδο του φαραγγιού, τους οποίους έκτισε ο ίδιος για να προστατεύσει το μοναστήρι. Οι Γερμανοί τον Αύγουστο του 1944 πυρπόλησαν τη μονή επειδή πίστευαν ότι ήταν κρησφύγετο ανταρτών. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται η περίφημη Μαύρη Σπηλιά που χρησιμοποιούταν σαν καταφύγιο κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.

Ο δρόμος για τα βουνά

Ξεκινάμε από το Θέρμο, διασχίζουμε την κωμόπολη και στην έξοδο του οικισμού ακολουθούμε ταμπέλες προς Μέγα Δέντρο, Ταξιάρχη και στα 3 χλμ. συναντάμε σε ύψος 430 μέτρων το χωριό Μέγα Δέντρο, γενέτειρα του Κοσμά του Αιτωλού. Συνεχίζουμε για ακόμη 2,5 χλμ. και βγαίνουμε σε χαρακτηριστική διασταύρωση.

Σε ύψωμα πάνω απ’ το χωριό Παραβόλα εντοπίζεται το αρχαίο Βουκάτιο, με εμφανή τμήματα του τείχους της οχυρωμένης πόλης (4ου αιώνα π.Χ.)

Αν δεν θέλετε να μπλέξετε σε χωμάτινες περιπέτειες (πράγμα που δεν σας το προτείνουμε τον χειμώνα, ακόμη και αν έχετε τετρακίνητο όχημα), ο δρόμος αριστερά παραμένει ασφάλτινος και ανηφορίζει με αρκετές στροφές με τελικό προορισμό τον Προυσό Ευρυτανίας. Στην πορεία σας θα περάσετε από τα χωριά Ταξιάρχης, Λευκό, Καλλιθέα, Λαμπίρι (το τελευταίο από πλευράς Αιτωλοακαρνανίας χωριό) και μπαίνοντας στον Νομό Ευρυτανίας θα καταλήξετε στον Προυσό, έχοντας διανύσει από το Θέρμο 38 χιλιόμετρα πλάι σε χιονισμένες ακρώρειες και πανέμορφα ελατοδάση. Ειδικά το τελευταίο τμήμα της διαδρομής από Λαμπίρι προς Προυσό αν και χρειάζεται κάποια προσοχή όταν έχει χιονίσει, είναι μαγευτικό!

Αν θέλετε να κάνετε πιο περιπετειώδη την προσέγγιση του Προυσού, θα συνεχίσετε από Μέγα Δέντρο προς Ταξιάρχη όπου θα αφήσετε τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στην Ευρυτανία και θα κατευθυνθείτε προς το χωριό Δρυμώνας που θεωρείται το μπαλκόνι της Αιτωλοακαρνανίας. Από εδώ, στα 900 μέτρα υψόμετρο θα ατενίσετε με καθαρό καιρό το Ιόνιο Πέλαγος, τον Πατραϊκό Κόλπο και το μεγαλύτερο μέρος της λεκάνης της Τριχωνίδας.

Από τον Δρυμώνα θα πατήσετε στην αρχή καλό και μετά δυσκολότερο χωμάτινο δρόμο και θα «χαθείτε» στο πλούσιο ανάγλυφο των νοτίων απολήξεων του Παναιτωλικού Ορους. Παντού κυλούν τρεχούμενα νερά που τροφοδοτούν τα ορεινά ποταμάκια παραπόταμους του Εύηνου, Φιδάκια, Πόρος και Γιδομανδρίτης. Θα περάσετε από τα χωριά Ανω Δρυμώνας, Νεροσύρτης, Δάφνη, Λαδικού και θα καταλήξετε στο χωριό Χαλίκι (30 χλμ, από Θέρμο).

Από το Χαλίκι μπορείτε και πάλι να βγείτε στον επαρχιακό δρόμο Θέρμου- Προυσού (5,5 χλμ.) και να συνεχίσετε την πορεία σας προς Ευρυτανία. Την άνοιξη αν δεν έχει προηγηθεί κακοκαιρία και θέλετε να «παίξετε» με το χώμα και τη λάσπη μπορείτε να μην μπείτε στο Χαλίκι, αλλά να συνεχίσετε στον πολύ δύσκολο δασικό δρόμο που φεύγει βόρεια από το χωριό Λαδικού και χάνεται στα έλατα. Θα δρασκελίσετε τον αυχένα της «Αρκουδότρυπας» (υψόμ. 1.500) και θα κατηφορίσετε σε δρόμο με πολλά νεροφαγώματα, έντονες κλίσεις και άφθονες στροφές προς Προυσό.

Το Θέρμο (παλαιότερα Κεφαλόβρυσο), βρίσκεται σε ύψος 350 μέτρων και είναι το διοικητικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής

Διαδρομή που είναι μεν πανέμορφη, λόγω όμως του σαθρού εδάφους και του μεγάλου υψόμετρου είναι δύσβατη (ακόμη και το καλοκαίρι) και χρειάζεται προσοχή. Σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να ξεκινήσετε αν δεν έχετε πληροφορίες για την κατάσταση του οδοστρώματος και κάποιον μαζί σας που να γνωρίζει το μέρος, καθώς υπάρχουν πολλοί δευτερεύοντες τυφλοί χωματόδρομοι που μπορεί να σας μπερδέψουν.

Οποια από τις προτεινόμενες διαδρομές και αν ακολουθήσετε για να φτάσετε στον Προυσό, το βέβαιο είναι ότι η Ευρυτανία, ο πιο ορεινός νομός της χώρας, θα σας καλωσορίσει με ατέλειωτα ελατοδάση, πολλά τρεχούμενα νερά και χιόνι που πολλές φορές κατεβαίνει απρόσμενα από τα κορφοβούνια και καλύπτει τα πάντα ακόμη και σε χαμηλό υψόμετρο. Ο Προυσός απέχει από το Καρπενήσι 30 χιλιόμετρα. Ο δρόμος αν και ασφάλτινος θέλει προσοχή, καθώς σε αρκετά σημεία είναι στενός, ενώ παρουσιάζει αρκετή κίνηση κυρίως από πούλμαν που επισκέπτονται το μοναστήρι.

Fast Info

Κοσμάς ο Αιτωλός

Γεννήθηκε το 1714 στο χωριό Μέγα Δένδρο. Τα πρώτα του γράμματα τα διδάχτηκε στα σχολαρχεία της περιοχής, ενώ το 1749 πήγε στην Αθωνιάδα Σχολή του Αγίου Ορους όπου σπούδασε Θεολογία και Φιλοσοφία. Το 1759, άφησε τον Αθω και ξεκίνησε τις θρυλικές του περιοδείες στη Δυτική και Βόρεια Ελλάδα διδάσκοντας και ιδρύοντας ελληνικά σχολεία. Τότε του δόθηκε το προσωνύμιο Πατροκοσμάς. Οι Τούρκοι τον υποπτεύονταν ως πράκτορα των Ρώσων και μετά τα Ορλωφικά τον συλλαμβάνουν και τελικά το 1779 τον εκτελούν. Στις 20 Απριλίου 1961 ανακηρύχθηκε επίσημα άγιος από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Το Χαλίκι μαζί με το γειτονικό χωριό Λαδικού είναι ένα από τα πιο απόμακρα και ορεινά χωριά της Αιτωλοακαρκανίας

Θέρμο, το κεφαλοχώρι

Το Θέρμο (παλιότερα Κεφαλόβρυσο), βρίσκεται σε ύψος 350 μέτρων και είναι το διοικητικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής. Ο αρχαιολογικός χώρος του Θέρμου που απέχει μόλις 2 χλμ. από την κωμόπο λη, είναι ένας από τους σημαντικότερους της Δυτικής Ελλάδας (Αρχαιολογικό Μουσείο Θέρμου: 26440 22131).

Το Χαλίκι του Παναιτωλικού

Το Χαλίκι μαζί με τα γειτονικά χωριά Λαδικού και Νεροσύρτης (διοικητικά υπάγονται στον Δήμο Θέρμου) είναι ένα από τα πιο απόμακρα και ορεινά χωριά της Αιτωλοακαρκανίας. Βρίσκεται στους πρόποδες του Παναιτωλικού Ορους σε υψόμετρο 1.000 μέτρων και το παλιό του όνομα ήταν Δερίκοβο.

Μονή Αγίας Παρασκευής

Λίγο έξω από το Θέρμο (3 χλμ.) στον οικισμό Μάνδρα βρίσκεται το Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής (16ος αι). Στον υπόγειο χώρο του μοναστηριού υπάρχει αναπαράσταση του Κρυφού Σχολειού με κέρινα ομοιώματα.

Διαμονή

Ο αρχαιολογικός χώρος του Θέρμου βρίσκεται κοντά στη σημερινή ομώνυμη πόλη

• Δρυμώνας: Ξενοδοχείο «Δρυμώνας» (26440 41046). Καινούργια μονάδα στην άκρη του χωριού με θεσπέσια θέα.
• Λαμπίρι: «Τα Ψηλά Βουνά» (6947 129785). Πέτρινος ξενώνας μέσα στο δάσος, σε υψόμ. 1.300 μ. στα όρια του Νομού Ευρυτανίας.
• Βλοχό (Τριχωνίδας): Ξενώνας «Θέστιος» ( 26410 46878). Οικοτουριστική μονάδα τριών αστέρων.
• Πετροχώρι (Τριχωνίδας): Ξενοδοχείο «Αλθαία» (τηλ. 26440 23133). Ποιοτική μονάδα κτισμένη σε προνομιακή θέση πάνω από την Τριχωνίδα
• Κάτω Μυρτιά (Τριχωνίδας): Ξενώνας του Ντάλλα (26440 51315).
• Θέρμο: «Θέρμιος Απόλλων» (26440 24024)
• Προυσός: Ξενοδοχείο Αγαθίδης (22370 80813).

Φαγητό

• Στο Δουγρί, θα πάτε στο «Στέκι του Καμζέλα» (24610 62162) για κρεατικά της ώρας .
• Στη Μυρτιά η ψησταριά του Μπίκα (26440 51397), και στην Κάτω Μυρτιά η παλιά ταβέρνα «Ντάλλας» (στο ίδιο κτίριο με το ξενοδοχείο).
• Στο Θέρμο θα βρείτε την ταβέρνα «Κεφαλόβρυσο» (26440 22288).
• Στο Πετροχώρι, θα φάτε στο εστιατόριο του ξενοδοχείου «Αλθαία» με ποιοτική κουζίνα και θαυμάσια σάλα με θέα.
• Στην εξοχική παραλίμνια τοποθεσία «Βαρειά» αναζητήστε την ταβέρνα «Το Ξύλινο» (26440 51397).
• Στην Καλλιθέα, στον δρόμο για Προυσό βρίσκονται οι ταβέρνες «Ρέμβη» (26440 61220) και «Μπαλκόνι της Τριχωνίδας» (26440 61172).
• Στα ορεινά το ξενοδοχείο «Δρυμώνας» και ο ξενώνας «Τα Ψηλά Βουνά» διαθέτουν και εστιατόριο.

Κείμενο- Φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr

πηγη