Παραφιλία: Ασυνήθιστο σεξουαλικό ενδιαφέρον, διαταραχή ή έγκλημα;
Αποτελούν μια σεξουαλική καθήλωση σε παπούτσια ή η ιδιαίτερη προτίμηση στον πόνο, διαγνωστικά κριτήρια των ψυχιατρικών εγχειριδίων; Παρά τις αντιρρήσεις πολλών φετιχιστών, οι ψυχίατροι προς το παρόν απαντούν καταφατικά.
Το νέο διαγνωστικό εγχειρίδιο ψυχικών διαταραχών, γνωστό ως DSM-5, θέτει συγκεκριμένα κριτήρια για τις ψυχιατρικές διαγνώσεις και δίνει επίσημες θεραπευτικές κατευθύνσεις. Αν και μέχρι τη δημοσίευσή του οι ακριβείς διατυπώσεις του εγχειριδίου κρατούνται απόρρητες, σύμφωνα με τις προτεινόμενες αλλαγές που συζητιούνται διαδικτυακά από ερευνητές της αμερικανικής ψυχιατρικής εταιρείας, ο φετιχισμός θα συνεχίσει να έχει τη θέση του στο εγχειρίδιο.
Παράλληλα, οι ασυνήθιστες σεξουαλικές καθηλώσεις ή παραφιλίες είναι πιθανό να συνιστούν μια ξεχωριστή κατηγορία, ως αποκλίνουσες από τη νόρμα, αλλά όχι απαραίτητα ως σημεία ψυχικής ασθένειας. Εάν όμως ένα φετίχ φέρνει στο άτομο που το έχει δυσφορία ή μπορεί να βλάψει κάποιον άλλο, τότε είναι πολύ πιθανό να τεθεί η διάγνωση της παραφιλικής διαταραχής.
Κάποιοι ψυχίατροι επισημαίνουν ότι αυτός είναι ένας τρόπος να διαχωριστεί μια καλοήθης παραφιλία από μια ψυχική διαταραχή. Άλλοι διαφωνούν με τη διατήρηση των παραφιλιών αυτών στο DSM, ισχυριζόμενοι ότι οι σεξουαλικές καθηλώσεις που είναι δυνατόν να προκαλέσουν βλάβη και δυσφορία μπορούν να καλυφθούν από άλλες διαγνώσεις, χωρίς να είναι απαραίτητο να στιγματιστούν τα άτομα που απολαμβάνουν ασυνήθιστες, αλλά ακίνδυνες σεξουαλικές δραστηριότητες. Κάποιοι μάλιστα επισημαίνουν την αναλογία που υπάρχει με την περίπτωση των ομοφυλοφίλων οι οποίοι θεωρούνταν ψυχικά διαταραγμένοι μέχρι τη στιγμή που η ομοφυλοφιλία αποσύρθηκε από το DSM, το 1974.
Τι είναι όμως η παραφιλία;
Οι ψυχίατροι ορίζουν τις παραφιλίες ως μη συνηθισμένα αντικείμενα σεξουαλικής διέγερσης που κυμαίνονται από κοινότυπες και ακίνδυνες, όπως είναι το φετίχ των παπουτσιών, μέχρι καθολικά κατακριτέες, όπως είναι η παιδοφιλία. Η τρέχουσα έκδοση του εγχειριδίου δεν θεωρεί τις παραφιλίες προβληματικές, εάν δεν προκαλούν βλάβη και δυσφορία στο ίδιο το άτομο ή στους γύρω του.
Η νέα έκδοση όχι μόνο διαχωρίζει σαφώς την παραφιλία από την παραφιλική διαταραχή, αλλά προτείνει κι έναν νέο ορισμό, περιγράφοντας την παραφιλία ως οποιοδήποτε έντονο κι επίμονο σεξουαλικό ενδιαφέρον, εκτός από το σεξουαλικό ενδιαφέρον για τη γενετήσια διέγερση και τα προκαταρτικά αγγίγματα με άτομα που συναινούν και βρίσκονται ηλικιακά μετά τη φυσική ωριμότητα και πριν από τη φυσική φθορά.
Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα ευρύ ορισμό. Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2011βρέθηκε ότι το 62,4% ενός δείγματος Γερμανών ηλικίας 40-79 ετών ανέφερε τουλάχιστον ένα σεξουαλικό ενδιαφέρον που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως παραφιλία. Στο 60% του χρόνου τους , οι άνδρες ανέφεραν ότι απλώς φαντασιώνονταν σχετικά με αυτό το ασύνηθες ενδιαφέρον, ενώ στο 44% το ενσωμάτωναν στην πραγματική σεξουαλική τους συμπεριφορά. Η μελέτη αυτή αποκάλυψε ότι η πιο συχνή παραφιλία ήταν η ηδονοβλεψία, με τον φετιχισμό, τη σεξουαλική καθήλωση δηλαδή σε ένα άψυχο αντικείμενο, να ακολουθεί.
Το σεξ και το DSM έχουν μια αμφιλεγόμενη ιστορία. Μέχρι το 1986, 12 χρόνια μετά την έξοδο της ομοφυλοφιλίας από το εγχειρίδιο, οι ψυχίατροι είχαν ακόμα την επιλογή να διαγνώσουν ψυχική ασθένεια στους ομοφυλοφίλους, εάν η σεξουαλικότητά τους τούς προκαλούσε δυσφορία. Τα άτομα που διεγείρονται σεξουαλικά με τη χρήση ασυνήθιστων αντικειμένων λένε ότι βρίσκονται στην ίδια θέση που βρίσκονταν οι ομοφυλόφιλοι κατά τη δεκαετία του ΄80, στιγματισμένοι και με οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζουν να αποδίδεται αδίκως στη σεξουαλικότητά τους. Το πραγματικό πρόβλημα μπορεί να μη βρίσκεται στη σεξουαλική επιθυμία ενός φετιχιστή, αλλά στο γεγονός ότι η κοινωνία τον κρίνει αυστηρά.
Οι συντάκτες του DSM, ωστόσο, επισημαίνουν ότι δεν μπορεί να συγκριθεί κάθε ιδιαίτερο σεξουαλικό ενδιαφέρον με την ομοφυλοφιλία, διότι στην ομοφυλοφιλία για παράδειγμα υπάρχει η ικανότητα σύναψης και διατήρησης μιας συντροφικής σχέσης, η οποία συχνά δεν βρίσκεται στις παραφιλίες. Για αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό οι παραφιλίες να αξιολογούνται ως τέτοιες και όχι αναφορικά με την ομοφυλοφιλία.
Η μεγάλη δυσκολία που υπάρχει στην ταξινόμηση των παραφιλιών είναι ότι κυμαίνονται από αναμφίβολα επιβλαβείς μέχρι και τελείως ακίνδυνες. Η ουροφιλία, για παράδειγμα, δηλαδή η σεξουαλική ευχαρίστηση κατά την ούρηση, μπορεί να φαίνεται αηδιαστική στους περισσότερους ανθρώπους, αλλά δεν είναι πολύ πιθανό να βλάψει κάποιον. Με σκοπό να μη χαρακτηρίζονται όλες οι σεξουαλικές συμπεριφορές αυτού του τύπου ως παθολογικές ακόμα κι όταν είναι τελείως ακίνδυνες, εισήχθη το διαγνωστικό κριτήριο της δυσφορίας. Εάν κανείς είναι χαρούμενος με το φετίχ του, τότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.
Τα πράγματα όμως περιπλέκονται, όταν οι σεξουαλικές συμπεριφορές βλάπτουν τους άλλους. Πολλοί παιδόφιλοι, για παράδειγμα, δεν αισθάνονται καμία δυσφορία κατά την επαφή τους με τα παιδιά, ενώ παράλληλα η εφαψιομανία και η ηδονοβλεψία ενέχουν εξ ορισμού τη συμμετοχή ατόμων που δεν έχουν συναινέσει. Σύμφωνα με το νέο DSM λοιπόν, ακόμα και εάν η παραφιλία δεν προκαλεί υποκειμενική δυσφορία, τίθεται η διάγνωση της ψυχικής διαταραχής εάν προκαλεί βλάβη σε τρίτους.
Το κριτήριο της βλάβης σε τρίτους φέρνει στην επιφάνεια ένα τεράστιο ζήτημα της ψυχιατρικής. Πότε μιλάμε για ψυχική διαταραχή και πότε για έγκλημα; Πρόκειται για ένα θεμελιώδες φιλοσοφικό ερώτημα που το DSM, σύμφωνα με κάποιους ειδικούς, δεν χειρίζεται εύστοχα.
Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί μια πράξη, αλλά όχι μια ενόρμηση μπορεί να θέσει τη διάγνωση της ψυχικής διαταραχής. Από την άλλη, πολλές παράξενες, παράνομες και συχνά ειδεχθείς συμπεριφορές που η κοινωνία αποστρέφεται δεν αποδίδονται σε ψυχική διαταραχή. Γιατί, λοιπόν, η παραφιλία που βλάπτει κάποιον να μη θεωρείται έγκλημα; Γιατί η βλάβη που προκαλεί ένας παιδόφιλος να αξιολογείται διαφορετικά από την πράξη του ατόμου που πυροβολεί έναν συνάνθρωπο; Γιατί δεν θεωρούμε κάθε εγκληματία ως άτομο ψυχικά διαταραγμένο;
Το βασικό ζήτημα των παραφιλιών, που αφορά ακόμα και στις ακίνδυνες, είναι η δυσκολία να εκτιμήσει κανείς με αντικειμενικότητα τι είναι «άρρωστο». Όσο η ψυχική διαταραχή εμπλέκεται με θεωρίες σχετικά με την κουλτούρα και την ηθική, το σωστό και το λάθος, η διαχείριση των ευαίσθητων ζητημάτων, όπως είναι η σεξουαλική επιθυμία θα παραμένει περίπλοκη.
Οι ειδικοί τονίζουν χαρακτηριστικά ότι όσο δεν υπάρχει ένα καλός ορισμός της ψυχικής διαταραχής, δεν θα υπάρχει και η σωστή ταξινόμηση.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Θ. Παλλαντζάς, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, συνεργάτης του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών
www.andrologia.gr
boro
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου