Παχαίνουμε, αδυνατίζουμε, κλαίμε, θυμώνουμε, νυστάζουμε, έχουμε αυξημένη λίμπιντο ή καθόλου σεξουαλική διάθεση; Ένας είναι ο ένοχος, όσο και αν μας φαίνεται παράξενο: Οι ορμόνες μας! Συζητάμε .....
....... συχνά γι’ αυτές και τις κατηγορούμε ακόμα συχνότερα. Πόσο καλά όμως τις γνωρίζουμε; Οι ορμόνες είναι ουσίες που παράγονται στους ενδοκρινείς αδένες του σώματός μας, εκκρίνονται στην κυκλοφορία του αίματος και μεταφέρονται στο όργανο-στόχο τους ώστε να δράσουν. Τυχόν ορμονικές διαταραχές οφείλονται σε αυξημένη ή μειωμένη παραγωγή των ορμονών ή σε ανικανότητα του οργάνου-στόχου να ανταποκριθεί σε αυτές. Οι ορμονικές διακυμάνσεις μπορεί να επηρεάσουν τη διάθεση και όχι μόνο. Συχνά, πρόκειται για φυσιολογικές αυξομειώσεις (π.χ. στη διάρκεια του μηνιαίου κύκλου), ενώ άλλες φορές έχουμε να κάνουμε με καταστάσεις που χρήζουν ιατρικής αντιμετώπισης. Ας δούμε, λοιπόν, πώς μας επηρεάζουν οι ουσίες που παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε κάθε λειτουργία του οργανισμού μας.
Το ντουέτο της όρεξης
Πρόκειται για τη λεπτίνη και την γκρελίνη. Η πρώτη, που παράγεται στον λιπώδη ιστό, έχει πάρει το όνομά της από τη λέξη «λεπτός», ακριβώς επειδή μειώνει την όρεξη. Η γκρελίνη, αντίθετα, που παράγεται όταν το στομάχι είναι άδειο, είναι ορεξιογόνος και μειώνεται αφού φάμε, για να ξανανέβει σταδιακά όταν το στομάχι μείνει πάλι άδειο, δίνοντας εκ νέου το σήμα για να πεινάσουμε. Παρότι η ανορεξιογόνος δράση της λεπτίνης είναι ελκυστική, σύμφωνα με τις έρευνες, όση λεπτίνη και αν χορηγηθεί σε παχύσαρκους, δεν οδηγεί σε απώλεια βάρους, επειδή ο οργανισμός τους έχει χάσει την ευαισθησία του στη δράση της ορμόνης αυτής. Όσον αφορά την γκρελίνη, αυτή φαίνεται να μειώνεται με την επέμβαση παχυσαρκίας που ονομάζεται «γαστρικό μανίκι», γιατί αφαιρείται τμήμα του στομάχου που την παράγει. Επιπλέον, οι επιστήμονες κάνουν προσπάθειες να βρουν κάποια θεραπεία που να μειώνει τα επίπεδα της γκρελίνης στον οργανισμό.
Τι να κάνουμε: Μπορούμε να τις ελέγξουμε, προσπαθώντας να κοιμόμαστε περισσότερο, να αποβάλλουμε το στρες και να ακολουθούμε μια ισορροπημένη διατροφή με πολλές φυτικές ίνες, ψάρια και περιορισμένη κατανάλωση ζάχαρης.
Οι απόλυτοι ρυθμιστές!
Πρόκειται για τις ορμόνες Τ3 και Τ4 του θυρεοειδούς αδένα, ο οποίος, όταν υπολειτουργεί ή υπερλειτουργεί, παράγει μικρότερη ή μεγαλύτερη αντίστοιχα ποσότητα θυρεοειδικών ορμονών, δημιουργώντας μας διάφορα προβλήματα. Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που μπορούν να μας υποψιάσουν ότι κάτι δεν πάει καλά με τον θυρεοειδή μας. Έτσι, μπορεί να υπολειτουργεί (που είναι και το συχνότερο) και ως εκ τούτου να έχουμε υποτονικό μεταβολισμό και παραπάνω κιλά, αδικαιολόγητη κούραση, άσχημη διάθεση, απώλεια των μαλλιών, δυσκοιλιότητα, δυσκολία να συγκεντρωθούμε... Από την άλλη πλευρά, μπορεί να υπερλειτουργεί, προκαλώντας συμπτώματα όπως εκνευρισμό και ευερεθιστότητα, ταχυκαρδία, ευαισθησία στη ζέστη, με αποτέλεσμα να ιδρώνουμε εύκολα, δυσκολία να κοιμηθούμε, διάρροια, απώλεια βάρους κ.λπ.
Τι να κάνουμε: Αν έχουμε ενδείξεις ότι ο θυρεοειδής μας δεν λειτουργεί σωστά, πρέπει να επισκεφτούμε έναν ενδοκρινολόγο, που θα εκτιμήσει τα συμπτώματα και θα μας υποβάλει σε ειδικές εξετάσεις. Εφόσον διαπιστώσει ότι έχουμε πρόβλημα με τον θυρεοειδή μας, θα μας χορηγήσει την κατάλληλη αγωγή.
Για όνειρα γλυκά…
Η μελατονίνη μάς βοηθά να γνωρίζουμε πότε είναι ώρα να ξυπνήσουμε και πότε να κοιμηθούμε. Εκκρίνεται κυρίως τη νύχτα από την επίφυση του εγκεφάλου και η έλλειψή της έχει συνδεθεί με προβλήματα παχυσαρκίας, διαβήτη, καρκίνου.
Αποτελεί αρκετά διαδεδομένη ουσία για την αντιμετώπιση του τζετ λαγκ (τη χρησιμοποιούν κυρίως τα πληρώματα αεροπλάνων ή όσοι κάνουν συχνά υπερατλαντικά ταξίδια) και των διαταραχών του ύπνου, αλλά επίσης υποστηρίζεται ότι βελτιώνει τη σεξουαλική ζωή και αυξάνει το προσδόκιμο ζωής. Σε διάφορες μελέτες -σε πειραματόζωα- έχει διαπιστωθεί ότι βελτιώνει την εγκεφαλική λειτουργία και ότι λειτουργεί και ως αντιοξειδωτικός παράγοντας. Καθώς μειώνεται όσο περνά η ηλικία, κάποιοι την παίρνουν ως συμπλήρωμα, ελπίζοντας στην αντιγηραντική της δράση. Οι ειδικοί, όμως, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς στις ανεπιθύμητες ενέργειές της συμπεριλαμβάνονται διάφορες μορφές καρκίνου.
Τι να κάνουμε: Οι επαρκείς ώρες ύπνου, σε απόλυτο σκοτάδι, χωρίς θόρυβο, κρύο ή ζέστη, συμβάλλουν στη διατήρηση της μελατονίνης σε καλά επίπεδα. Είναι, επίσης, σημαντικό να τηρούμε τα ωράριά μας (ύπνου, φαγητού κ.λπ.) και να μην ξενυχτούμε.
Τεστοστερόνη, η ανδρική
Πρόκειται για τη βασική ορμόνη του φύλου στους άνδρες και παράγεται από τους όρχεις. Η παραγωγή της αυξάνεται πολύ από την εφηβεία και μετά και διαρκεί για όλη τη ζωή του άνδρα (ωστόσο και οι ωοθήκες των γυναικών παράγουν μικρές ποσότητες ανδρογόνων). Δεν είναι σπάνιο στους άνδρες όσο μεγαλώνουν να μειώνονται τα ανδρογόνα τους, συνήθως όμως πρόκειται για μία ήπια και σταδιακή διαδικασία («ανδρόπαυση»). Οι άνδρες, καθώς μειώνεται η τεστοστερόνη τους, μπορεί να έχουν κακή διάθεση, καθώς και περιορισμένη ενεργητικότητα, λίμπιντο και μυϊκή μάζα.
Τι να κάνουμε: Η ανδρόπαυση είναι μια φυσιολογική διαδικασία και σπάνια απαιτεί υποκατάσταση με τεστοστερόνη. Αν πραγματικά, όμως, διαπιστωθεί σημαντική μείωση της τεστοστερόνης (και συνυπάρχουν και άλλα οργανικά αίτια, όπως π.χ. όγκοι υπόφυσης, τραυματισμοί κ.ά.), μπορεί να χορηγηθεί θεραπεία υποκατάστασης με τεστοστερόνη, με τη στενή όμως παρακολούθηση του ενδοκρινολόγου. Στους άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας πριν την ορμονική υποκατάσταση θα πρέπει να αποκλείεται η παρουσία καρκίνου του προστάτη, γιατί μπορεί να διεγερθεί από την τεστοστερόνη.
Το λάθος: Συχνά, νέοι άνδρες που ασχολούνται με τον αθλητισμό χωρίς να ενημερώνονται σωστά κάνουν χρήση τεστοστερόνης και άλλων ανδρογόνων ως αναβολικών με μορφή χαπιών ή ενέσεων για αύξηση της μυϊκής μάζας και της αντοχής. Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως καταστέλλεται η παραγωγή της δικής τους τεστοστερόνης από τους όρχεις, οι οποίοι μπορεί να ατροφήσουν, οδηγώντας σε πιθανές διαταραχές της παραγωγής σπέρματος, ενώ ενδέχεται να προκληθεί γυναικομαστία ή και έντονη ευαισθησία στους μαστούς.
Αντιγηραντική αλλά επικίνδυνη
Η DHEA (διυδροεπιανδροστερόνη) είναι ένα ασθενές επινεφριδικό ανδρογόνο η παραγωγή του οποίου κορυφώνεται στην ηλικία των 25 ετών και στη συνέχεια τα επίπεδά του μειώνονται τόσο, ώστε περί την ηλικία των 70 ετών να φτάνουν στο 20% της αρχικής παραγωγής. Μελέτες σε πειραματόζωα δείχνουν ότι έχει θετικά αποτελέσματα κυρίως στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ θεωρείται ότι έχει αντιγηραντική δράση και η λήψη της έχει συνδεθεί με τη μακροζωία.
Τι να κάνουμε: Δυστυχώς, η εμφάνιση ηπατομεγαλίας και καρκίνου του ήπατος αναιρεί οποιαδήποτε άλλη θετική της επίδραση. Έχουν επίσης γίνει μελέτες σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και τα αποτελέσματά τους ήταν αντιφατικά, αφού η DHEA δεν φάνηκε, παρά τις μεγάλες δόσεις στις οποίες τους χορηγήθηκε για αρκετό χρονικό διάστημα (9 μήνες), να έδωσε την αίσθηση της ευεξίας που υποσχόταν.
Η γλυκιά ορμόνη
Η ινσουλίνη παράγεται στο πάγκρεας και ο ρόλος της είναι να ρυθμίζει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα. Στους παχύσαρκους ανθρώπους αναπτύσσεται αντίσταση στη δράση της, οπότε και παράγεται σε μεγαλύτερες ποσότητες, εξαντλώντας τελικά το πάγκρεας. Όσοι ασθενείς έχουν διαβήτη τύπου 1 εξαρτώνται απολύτως από αυτήν, αλλά η χορήγησή της είναι απαραίτητη και σε μερικές περιπτώσεις διαβήτη τύπου 2, όπου τα φάρμακα από το στόμα δεν επαρκούν για τη ρύθμιση του σακχάρου.
Τι να κάνουμε: Όταν η ινσουλίνη είναι περισσότερη από όση χρειαζόμαστε, μπορεί να πάθουμε υπογλυκαιμία και να κινδυνέψει ακόμα και η ζωή μας - αυτό, βέβαια, μπορεί να συμβεί μόνο σε διαβητικούς που λαμβάνουν ινσουλίνη ή φάρμακα τα οποία διεγείρουν την έκκρισή της. Αντίθετα, όταν οι διαβητικοί δεν παράγουν και δεν παίρνουν τη δέουσα ινσουλίνη, θα έχουν αρρύθμιστο υψηλό σάκχαρο, που με την πάροδο του χρόνου βλάπτει τα αγγεία, τα νεφρά και τα μάτια. Όσον αφορά τους υπέρβαρους, καλό είναι να χάσουν βάρος, ούτως ώστε να μειωθεί η αντίσταση στην ινσουλίνη, που οδηγεί τον οργανισμό να παράγει περισσότερη και τους ωθεί να τρώνε πιο πολύ και να παχαίνουν ακόμα περισσότερο.
Οι κυρίαρχοι των γυναικών
Στις γυναίκες οι βασικές ορμόνες του φύλου είναι τα οιστρογόνα (παράγονται από τις ωοθήκες), τα οποία παρουσιάζουν φυσιολογικές διακυμάνσεις στη διάρκεια του κύκλου και της εγκυμοσύνης και κάθετη πτώση κατά την εμμηνόπαυση. Η παρουσία των οιστρογόνων σε ικανοποιητικά επίπεδα βοηθά στη διατήρηση καλής διάθεσης και ευεξίας,
ενώ τα χαμηλά τους επίπεδα προκαλούν δυσθυμία και εκνευρισμό. Η ορμονική υποκατάσταση στην εμμηνόπαυση αποτελεί μια λύση, αλλά θα πρέπει
να γίνεται με την καθοδήγηση του γιατρού. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης συμβάλλει στην άμβλυνση των συμπτωμάτων της κλιμακτηρίου,
στη βελτίωση της σεξουαλικής διάθεσης και στην καλύτερη κατάσταση του σκελετού, αλλά η μακροχρόνια λήψη της αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού και καρδιαγγειακών προβλημάτων. Μια εναλλακτική λύση είναι τα κολπικά χάπια και οι αλοιφές οιστρογόνων, που δρουν τοπικά στον κόλπο με στόχο την αντιμετώπιση της ξηρότητας.
Τι να κάνουμε: Είναι σκόπιμο να ακολουθούμε μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς, ελαιόλαδο και ψάρια. Βοηθούν επίσης
η άσκηση και η αποφυγή των εξαντλητικών διαιτών, των πολλών καφέδων και του αλκοόλ.
Το δίδυμο του στρες
Ο λόγος για την κορτιζόλη και την αδρεναλίνη. Η παραγωγή της πρώτης αυξάνεται -μετά από εντολή του υποθαλάμου του εγκεφάλου- όταν βρισκόμαστε υπό συνθήκες στρες (ψυχολογικού, σωματικού). Το πρόβλημα είναι ότι το χρόνιο στρες, και η υψηλή κορτιζόλη κατ’ επέκταση, μπορεί να μας δημιουργήσουν προβλήματα με το ανοσοποιητικό (ίσως έχουμε ήδη παρατηρήσει ότι όταν είμαστε στρεσαρισμένοι, και ειδικά για μεγάλο χρονικό διάστημα, αρρωσταίνουμε ευκολότερα), με το δέρμα και τα μαλλιά μας, αλλά και με το βάρος μας, τη χοληστερίνη και το σάκχαρό μας. Επίσης, τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης προκαλούν δυσθυμία, καθώς και πείνα, αφού η εν λόγω ορμόνη σχετίζεται με τα κέντρα του εγκεφάλου που επηρεάζουν τόσο τη διάθεση όσο και την όρεξη.
Σε ό,τι αφορά την αδρεναλίνη, πρόκειται για ορμόνη που παράγεται στον εγκέφαλο, στις νευρικές απολήξεις του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, καθώς και στα επινεφρίδια. Σχεδόν όπως και η κορτιζόλη, βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα νωρίς το πρωί. Τα υψηλά επίπεδα αδρεναλίνης «μαστιγώνουν» τον οργανισμό, και κυρίως το καρδιαγγειακό, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η αρτηριακή πίεση, ο καρδιακός ρυθμός και τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα.
Τι να κάνουμε: Είναι σημαντικό να διαχειριστούμε το στρες, καθώς και να εντάξουμε τη συστηματική άσκηση στη ζωή μας, η οποία βοηθά να διατηρούνται οι ορμόνες τους στρες σε χαμηλά επίπεδα.
Αυξητική ορμόνη: Μόνο για παιδιά
Πρόκειται για μια ορμόνη που παράγεται στην υπόφυση του εγκεφάλου και είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη. Μειώνεται με την πάροδο της ηλικίας και γι’ αυτό έχει θεωρηθεί ότι η λήψη της θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιγήρανση και τη μακροζωία. Ωστόσο, η μόνη επίσημη ένδειξη για τη χορήγησή της είναι σε παιδιά που λόγω της έλλειψής της παρουσιάζουν χαμηλό ανάστημα, καθώς και σε ενηλίκους που πραγματικά έχουν έλλειψη (λόγω όγκων ή ακτινοβολίας της υπόφυσης του εγκεφάλου). Στην προσπάθεια των ερευνητών να τη συνδέσουν με την αντιγήρανση, χορηγήθηκε σε ηλικιωμένους ασθενείς, με αποτέλεσμα την αύξηση της μυϊκής τους μάζας, αλλά η χορήγησή της σε ηλικιωμένους οι οποίοι ασκούνταν δεν είχε επιπλέον θετικά αποτελέσματα. Τι να κάνουμε: Έχει αποδειχθεί, βάσει ερευνών σε πειραματόζωα, ότι η υπερπαραγωγή της δεν αυξάνει το προσδόκιμο ζωής, ενώ αντίθετα η χρόνια χορήγησή της σχετίζεται με την εμφάνιση όγκων και διαβήτη. Η καλύτερη επιλογή για την ενίσχυσή της είναι η άσκηση, που μπορεί ως έναν βαθμό να αντισταθμίσει τη μείωσή της με την πάροδο του χρόνου.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ καθηγητή κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ Η. ΤΣΙΓΚΟ, ενδοκρινολόγο-διαβητολόγο.
Σου άρεσε το άρθρο που μόλις διάβασες; Εάν ναι βοήθησε μας με το να το κοινοποιήσεις στους φίλους σου.Σε μια εποχή που το μυαλό μας δέχεται βροχή γκρίζων και ίσως μαύρων ειδήσεων τα Νέα Καλά Μαντάτα είναι ένα blog με χιλιάδες άρθρα ενδιαφέροντα ,χρήσιμα και προ πάντων ευχάριστα προς ανάγνωση. Κάνοντας απλώς ένα κλικ διαβάζεις κάτι ευχάριστο και ενδιαφέρον χωρίς να κατευθύνεσαι σε ένα λαβύρινθο παραθύρων! Απλά δοκιμάστε μας και σίγουρα θα γίνουμε καθημερινή σας συνήθεια και η ευχάριστη παρέα σας!
Γίνετε φίλοι μας στο facebook https://www.facebook.com/NeaKalaMantata/ ή ακολουθήστε μας στο Twitter https://twitter.com/NeaKalaMantata. Σας ευχαριστούμε!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου