Μπορεί κάποιος να μεθύσει μέχρι λιποθυμίας καταναλώνοντας μακαρόνια, μπισκότα ή αναψυκτικά; Ναι, μπορεί, όπως αποδεικνύει η ιστορία ενός νεαρού η οποία ανοίγει τον δρόμο στους ειδικούς ώστε να κατανοήσουν, να διαγνώσουν και να θεραπεύσουν καλύτερα την πιο κοινή ηπατοπάθεια του παγκόσμιου πληθυσμού. Ισως με....
...... αυτά που διαβάζετε να νομίζετε ότι το κείμενο γράφεται υπό την επήρεια… μέθης, ωστόσο βασίζεται σε πέρα για πέρα αληθινά επιστημονικά ευρήματα τα οποία δημοσιεύθηκαν πριν από μερικές ημέρες στην έγκριτη επιθεώρηση «Cell Metabolism».
Κρυφή απειλή
Συγκεκριμένα, ερευνητές από το Capital Institute of Pediatrics στο Πεκίνο αντιμετώπισαν την άκρως περίεργη περίπτωση ενός 32χρονου σήμερα άνδρα ο οποίος… γινόταν τύφλα όταν κατανάλωνε υδατάνθρακες ή τροφές πλούσιες σε ζάχαρη. Η εξονυχιστική διερεύνηση αυτής της περίπτωσης έδειξε ότι βακτήρια του εντέρου του ασθενούς ήταν εκείνα που τον μεθούσαν, καθώς συνέθεταν αλκοόλ με «καύσιμο» τις τροφές που κατανάλωνε. Οπως μάλιστα ανέφερε στο «Βήμα» η επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, καθηγήτρια Τσινγκ Γιουάν, θεωρεί ότι η… πνιγμένη στο αλκοόλ περίπτωση του νεαρού δεν είναι ένα σπάνιο φαινόμενο: πιθανότατα αφορά εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως τα οποία εμφανίζουν μια άκρως κοινή ηπατοπάθεια, τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (Non-alcoholic Fatty Liver Disease, NAFLD).
Και όταν λέμε εκατομμύρια άτομα, το εννοούμε. Φανταστείτε ότι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδημόνων, 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από NAFLD. Το χαρακτηριστικό της νόσου είναι η συσσώρευση λίπους στο ήπαρ, ωστόσο στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν εμφανίζονται συμπτώματα. «Ποσοστό όμως της τάξεως του 20%-30% των ατόμων με NAFLD παρουσιάζει προοδευτική νόσο που ονομάζεται μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (Νοn-alcoholic Steatohepatitis, NASH), η οποία μπορεί να οδηγήσει σε εν δυνάμει θανατηφόρα για τη ζωή κίρρωση του ήπατος ή ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Πιστεύουμε ότι τα ευρήματά μας μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς με προοδευτική νόσο, μιλούμε δηλαδή για πάρα πολλούς ασθενείς σε παγκόσμιο επίπεδο» σημείωσε η δρ Γιουάν.
Ασθενής και μητέρα
Ας πάμε όμως πίσω σε αυτόν τον έναν ασθενή στην Κίνα που άνοιξε τον δρόμο για τους πολλούς. Και ας πάμε πίσω συγκεκριμένα στον Ιούνιο του 2014, όταν o 27χρονος τότε άνδρας κατέφυγε για βοήθεια σε νοσοκομείο του Πεκίνου. Για ποιον λόγο; Επειδή επί 10 έτη εμφάνιζε επεισόδια ανεξήγητης μέθης τα οποία γίνονταν ολοένα και χειρότερα. Η μητέρα του μάλιστα πίστευε επί μακρόν ότι έπινε κρυφά και για αυτόν τον λόγο τον κυνηγούσε συνεχώς με το… αλκοτέστ στο χέρι. Ωστόσο παρατήρησε ότι ακόμα και όταν τον πρόσεχε νυχθημερόν και ήταν σίγουρη πως ο γιος της δεν είχε καταναλώσει ποτό, τα αποτελέσματα του αλκοτέστ έδειχναν απίστευτα υψηλές ποσότητες αλκοόλ στο αίμα του. Ηταν χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο νεαρός μεθούσε ακόμα και όταν έπινε μερικά αναψυκτικά τύπου κόλα.
Μετά την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας, η πρώτη διάγνωση ανέφερε ότι ο ασθενής έπασχε από ένα σπάνιο σύνδρομο («autobrewery syndrome») το οποίο οδηγεί το άτομο σε μέθη ύστερα από την κατανάλωση υδατανθράκων ή ζαχαρούχων τροφίμων. Πιστεύεται ότι το σύνδρομο προκαλείται από τη ζύμωση των υδατανθράκων στο έντερο όταν υπάρχει αφθονία ζυμομυκήτων, με αποτέλεσμα να παράγονται υψηλές ποσότητες αλκοόλης. Ωστόσο όταν στον νεαρό χορηγήθηκε αντιμυκητιακή θεραπεία δεν υπήρξε βελτίωση της κατάστασής του. Ετσι οι ειδικοί τον υπέβαλαν σε βιοψία ήπατος, η οποία αποκάλυψε ότι έπασχε από NASH, τη σοβαρή δηλαδή προοδευτική μορφή μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος. Ο ασθενής μεταφέρθηκε σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και βρισκόταν υπό στενή ιατρική παρακολούθηση. Οι θεράποντες ιατροί του ανακάλυψαν ότι ακόμα και ένα γεύμα πλούσιο σε ζάχαρη ήταν αρκετό ώστε να εκτοξεύσει τα επίπεδα αλκοόλης στο αίμα του στα 400 mg/dl (φανταστείτε ότι το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο κατανάλωσης αλκοόλ είναι τα 50 mg/dl, καθώς και ότι τα επίπεδα των 400 mg/dl συνδέονται με κώμα, ακόμα και με θάνατο).
Ιδού ο ένοχος!
Αφού λοιπόν οι μύκητες δεν «κάθονταν» πλέον στο «εδώλιο του κατηγορουμένου» για τη μέθη του ασθενούς, η δρ Γιουάν και οι συνεργάτες της, που ανέλαβαν δράση στο πλαίσιο της παράξενης αυτής ιατρικής υπόθεσης, αποφάσισαν να αναζητήσουν άλλους πιθανούς ενόχους, με δεδομένο ότι υπάρχουν και άλλοι μικροοργανισμοί οι οποίοι μπορούν να μεταβολίσουν τα σάκχαρα σε αλκοόλη. Ανέλυσαν 14 δείγματα κοπράνων του ασθενούς τα οποία ελήφθησαν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές με στόχο να εντοπίσουν τμήματα DNA διαφορετικών ειδών βακτηρίων του εντέρου του.
Ανακάλυψαν πως όταν ο νεαρός εμφάνιζε τα υψηλότερα ποσοστά αλκοόλης στο αίμα του, το 18,8% των βακτηρίων που εντοπίζονταν στα δείγματα κοπράνων του ανήκαν σε ένα νέο στέλεχος του βακτηρίου Klebsiella pneumoniae (η K. pneumoniae είναι ένα Gram-αρνητικό βακτήριο, ανθεκτικό στα περισσότερα αντιβιοτικά, που προκαλεί σοβαρές λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού, αλλά και ουρολοιμώξεις, μηνιγγίτιδες, λοιμώξεις τραυμάτων, ενώ αν αναπτυχθεί στο έντερο συνδέεται με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου) – το ποσοστό αυτό ήταν 900 φορές υψηλότερο από το φυσιολογικό. Οταν μάλιστα έβαλαν τα συγκεκριμένα βακτήρια σε ένα μείγμα ζυμομυκήτων και ζάχαρης, μπόρεσαν να απομονώσουν στελέχη τα οποία παρήγαν υψηλές, μέτριες ή χαμηλές ποσότητες αλκοόλης.
Η ερευνητική ομάδα πήγε όμως ένα βήμα πιο πέρα και ανέλυσε δείγματα κοπράνων από άλλους 43 ασθενείς με NAFLD, 32 εκ των οποίων εμφάνιζαν τη σοβαρότερη μορφή της νόσου, δηλαδή τη NASH. Τα δείγματα αυτά συγκρίθηκαν με εκείνα 48 υγιών ατόμων. Οπως προέκυψε, στο 61% των ασθενών εντοπίστηκαν στελέχη της K. pneumoniae τα οποία παρήγαν υψηλές ή μέτριες ποσότητες αλκοόλης – το αντίστοιχο ποσοστό στην ομάδα ελέγχου ήταν μόλις 6%.
Οι επιστήμονες από την Κίνα δεν σταμάτησαν όμως εκεί αλλά συνέχισαν την έρευνά τους με πειράματα σε ποντίκια προκειμένου να επιβεβαιώσουν εάν τα βακτήρια του εντέρου πράγματι συνδέονται άμεσα με την ηπατοπάθεια. «Τάισαν» έτσι τα πειραματόζωα είτε με βακτήρια K. pneumoniae, τα οποία παράγουν υψηλά ποσοστά αλκοόλης, είτε με αλκοόλ είτε με ένα μείγμα ζυμομυκήτων και σακχάρων. Είδαν ότι ύστερα από τέσσερις εβδομάδες τα ζώα που είχαν λάβει βακτήρια ή αλκοόλ εμφάνιζαν ήδη σημάδια ηπατικής βλάβης, κάτι που δεν συνέβαινε σε όσα είχαν τραφεί με τα σάκχαρα και τους ζυμομύκητες. Σε ένα επιπλέον πείραμα, εισήγαγαν βακτήρια από τον νεαρό ασθενή που αποτέλεσε και τον «οδηγό» των αναπάντεχων καινούργιων ευρημάτων σε ποντίκια τα οποία ήταν… αποστειρωμένα – πλήρως απαλλαγμένα από μικρόβια. Και σε αυτή την περίπτωση τα πειραματόζωα εμφάνισαν ηπατικές βλάβες.
Συνέχεια των ερευνών
Ενα εύλογο ερώτημα είναι βέβαια αν η K. pneumoniae είναι ο μοναδικός βακτηριακός «ένοχος» για τους… μεθυσμένους ασθενείς με λιπώδη διήθηση του ήπατος. Ιδού η απάντηση της καθηγήτριας Γιουάν: «Πιθανώς υπάρχουν και άλλα είδη βακτηρίων που συνδέονται με το πρόβλημα. Εχουμε ήδη απομονώσει στελέχη βακτηρίων που παράγουν αλκοόλη όπως στελέχη E.coli και άλλων βακτηρίων της μεγάλης οικογένειας Enterobacteriaceae στην οποία ανήκει και η Κlebsiella καθώς και στελέχη του Lactobacillus. Ταΐσαμε ποντίκια με τα διαφορετικά αυτά στελέχη και είδαμε ότι έχουν χαμηλή ικανότητα παραγωγής αλκοόλης. Ωστόσο η έρευνα συνεχίζεται και αυτή τη στιγμή συλλέγουμε εθελοντές, τόσο ενηλίκους όσο και παιδιά, προκειμένου να διεξαγάγουμε μεγαλύτερες μελέτες στις οποίες θα διερευνηθεί για ποιον λόγο κάποια άτομα διαθέτουν στο έντερό τους στελέχη της K. pneumoniae που έχουν την ικανότητα να παράγουν υψηλά ποσοστά αλκοόλης και κάποια άλλα όχι».
Κλείνοντας, να μην ξεχάσουμε να αναφέρουμε τι απέγινε ο νεαρός… μεθυσμένος ασθενής που ήταν και το έναυσμα ώστε να πέσει πολύ περισσότερο φως σε μια διαδεδομένη νόσο, η οποία όμως βρίσκεται εν πολλοίς στη σκιά. Οι ερευνητές ανέφεραν ότι ξεπέρασε τον… αλκοολισμό του εντέρου του όταν έλαβε τα κατάλληλα αντιβιοτικά κάνοντας παράλληλα αλλαγές στη διατροφή του. Οι παρεμβάσεις αυτές οδήγησαν και σε σημαντική ύφεση τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα από την οποία πάσχει. Ο ίδιος γλίτωσε λοιπόν από το μόνιμο… μεθύσι και τον μόνιμο έλεγχο της μητέρας του ενώ παράλληλα ελπίζεται ότι η ιστορία του θα γλιτώσει πολλούς άλλους από ένα πρόβλημα που μπορεί να στοιχίσει ακόμα και την ίδια τη ζωή.
Η «σιωπηλή επιδημία»
Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (ΝΑFLD), η οποία χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση λιπιδίων στα ηπατοκύτταρα, αποτελεί μία από τις πιο συχνές αιτίες χρόνιας ηπατοπάθειας παγκοσμίως – «προχωρεί» μάλιστα… χέρι-χέρι με την παχυσαρκία και τον διαβήτη τύπου 2 που έχουν εξελιχθεί σε παγκόσμιες μάστιγες. Στην πλειονότητά τους οι ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί και η νόσος αποκαλύπτεται συνήθως τυχαία σε κάποιον έλεγχο ρουτίνας. Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία η συχνότητα εμφάνισης της λιπώδους διήθησης του ήπατος στον γενικό πληθυσμό κυμαίνεται, ανάλογα με τη χώρα, από 9% έως 30% – στη χώρα μας υπολογίζεται σε 15%-20%. Μάλιστα, μελέτες δείχνουν ότι η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος μπορεί να κάνει την εμφάνισή της εξ απαλών ονύχων – εκτιμάται ότι γενικώς στα παιδιά ο επιπολασμός της νόσου είναι της τάξεως του 3%, ωστόσο στα παχύσαρκα παιδιά μπορεί να ξεπερνά και το 50%.
Η πιο σοβαρή, προοδευτική μορφή της ΝΑFLD είναι η μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (ΝΑSH) η οποία χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και ίνωση του ήπατος (η οριστική διάγνωσή της μπορεί να γίνει μόνο με βιοψία). Περίπου 20%-30% των ασθενών με NAFLD αναπτύσσουν NASH, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση του ήπατος, ηπατική ανεπάρκεια και καρκίνο του ήπατος.
Σήμερα η μόνη θεραπεία για την κίρρωση που συνδέεται με ΝΑSH είναι η μεταμόσχευση ήπατος. Δεν είναι τυχαίο ότι η NASH χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς «σιωπηλή επιδημία», καθώς δεν δίνει εμφανή συμπτώματα σε πολλές περιπτώσεις, με αποτέλεσμα να υποδιαγιγνώσκεται. Εκτιμάται ότι η συχνότητα εμφάνισής της θα εκτοξευθεί παγκοσμίως μέσα στα επόμενα χρόνια – σε κάποιες χώρες όπως οι ΗΠΑ οι προβλέψεις αναφέρουν μάλιστα ότι έως το 2020 η ΝASH θα αποτελεί την πρώτη αιτία μεταμόσχευσης ήπατος.
Προς καλύτερη διάγνωση και θεραπεία
Η εξονυχιστική έρευνα στον κινέζο ασθενή και τα πειράματα που την ακολούθησαν ανοίγουν τον δρόμο για καλύτερη διάγνωση και θεραπεία των ατόμων που κινδυνεύουν περισσότερο εξαιτίας της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος. Οπως μας εξήγησε η καθηγήτρια Γιουάν, «όταν χορηγήσαμε γλυκόζη ή φρουκτόζη τόσο σε ποντίκια που έφεραν στο έντερό τους υψηλά επίπεδα K. pneumoniae τα οποία παράγουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλης όσο και σε ασθενείς με NAFLD, τα επίπεδα αλκοόλης στο αίμα τους εκτοξεύθηκαν. Αυτό μαρτυρεί ότι μπορούμε να αναπτύξουμε ένα διαγνωστικό τεστ το οποίο θα συνδυάζει χορήγηση γλυκόζης από του στόματος και τεστ αίματος για ανίχνευση αλκοόλ ώστε να εντοπίζουμε ποια άτομα φέρουν την επικίνδυνη K. pneumoniae. Ισως με αυτόν τον τρόπο διάγνωσης θα μπορούμε να προβλέψουμε στο μέλλον και ποιοι ασθενείς με NAFLD θα εμφανίσουν NASH». Σε ό,τι αφορά τη θεραπεία, ιοί που ονομάζονται φάγοι και εξολοθρεύουν συγκεκριμένα βακτήρια φάνηκε μέσα από πειράματα της ομάδας σε ποντίκια με λιπώδη διήθηση του ήπατος και υψηλά επίπεδα K. pneumoniae στο έντερο ότι μπορούν να σώσουν τα ζώα από την ηπατική βλάβη. «Εκτιμώ ότι και στους ανθρώπους οι φάγοι θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια καλή θεραπευτική λύση. Επιπλέον οι μελέτες μας δείχνουν ότι μια διατροφή φτωχή σε υδατάνθρακες και ζάχαρη καθώς και η λήψη των κατάλληλων προβιοτικών μπορούν να αποτελέσουν καλούς «υποψηφίους» για θεραπεία. Ολα αυτά μένει να αποδειχθούν από περαιτέρω μελέτες» κατέληξε η καθηγήτρια.
Σου άρεσε το άρθρο που μόλις διάβασες; Εάν ναι βοήθησε μας με το να το κοινοποιήσεις στους φίλους σου.Σε μια εποχή που το μυαλό μας δέχεται βροχή γκρίζων και ίσως μαύρων ειδήσεων τα Νέα Καλά Μαντάτα είναι ένα blog με χιλιάδες άρθρα ενδιαφέροντα ,χρήσιμα και προ πάντων ευχάριστα προς ανάγνωση. Κάνοντας απλώς ένα κλικ διαβάζεις κάτι ευχάριστο και ενδιαφέρον χωρίς να κατευθύνεσαι σε ένα λαβύρινθο παραθύρων! Απλά δοκιμάστε μας και σίγουρα θα γίνουμε καθημερινή σας συνήθεια και η ευχάριστη παρέα σας!
Γίνετε φίλοι μας στο facebook https://www.facebook.com/NeaKalaMantata/ ή ακολουθήστε μας στο Twitter https://twitter.com/NeaKalaMantata. Σας ευχαριστούμε!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου