Κυλλήνη , η πύλη στο Ιόνιο!

Κάπου εδώ η Πελοπόννησος σμίγει με τα Επτάνησα. Η Ηλεία με την Αχαΐα. Η θάλασσα με τα γλυκά νερά του Κοτυχιού. Οι αγρότες της Βάρδας με τους ψαράδες της Κυλλήνης και τους.....

.. ευγενείς της Ανδραβίδας. Σε μια περιοχή ανέκαθεν πέρασμα, σημείο συνάντησης και πρώτης τάξεως αραξοβόλι που έμαθε πρώτα από όλα να διακινεί προϊόντα και πολιτισμό.

Ολοι οι δρόμοι οδηγούν στο Ιόνιο! Παραλία λουτρών Κυλλήνης

Πύλη στο Ιόνιο. Ετσι αποκαλούν την Κυλλήνη. Είναι. Είναι κι άλλα όμως. Από εκείνα που σε κρατούν. Από το δάσος της Στροφυλιάς έως τα Λουτρά κι από την Ανδραβίδα έως το ονομαστό λιμάνι της Κυλλήνης οι εναλλαγές δεν έχουν τελειωμό. Κι οι άνθρωποι εναλλάσσονται. Σαν το τοπίο γύρω τους. Παίρνουν, λες, τις συνήθειές του, καμιά φορά την υφή του, άλλοι κουβαλούν στους ώμους τις παραδόσεις του, φυλούν στο πέτο την ιστορία του.

Φυτεύουν, ψαρεύουν, ιππεύουν, βλέπουν θέατρο και κινηματογράφο, κάποιοι διαβάζουν Καρκαβίτσα από τα γεννοφάσκια τους. Ακροβατούν. Μοιρασμένοι στο κοσμοπολίτικο παρελθόν και την κουλτούρα που τους μπόλιασε, στην ψαράδικη τέχνη και την αγροτιά. Σε ωθούν να μυρίσεις τον τόπο.

Τις φράουλες και τα καρπούζια που μεγαλώνουν αθόρυβα κάτω από χιλιόμετρα θερμοκηπίων, τους ελαιώνες, τα στάσιμα νερά στη Στροφυλιά και τις περήφανες κουκουναριές που ποτίζονται στο Ιόνιο. Τα αβγοτάραχα που στεγνώνουν στο Κοτύχι, τα θειούχα νερά που αναβλύζουν στα Λουτρά, τα πεύκα που ριζώνουν στους αμμόλοφους. Και το αεράκι του Ιονίου, που φέρνει λες έως την πελοποννησιακή ακτή τις μυρωδιές και των επτά νήσων. Της Ζακύνθου σίγουρα.

Κυλλήνη = Ζάκυνθος;

Το μεγαλύτερο προσόν της Κυλλήνης είναι η σύνδεσή της με τη Ζάκυνθο, λένε οι... κακές γλώσσες. Αλλοι πάλι τη συνδέουν αποκλειστικά με τα ιαματικά λουτρά, 9 χλμ. νοτιότερα, και με το είδος διακοπών που αυτά διαφέντευαν τις προ-προηγούμενες δεκαετίες... Γνωστές και οργανωμένες από την αρχαιότητα, οι ιαματικές πηγές που αναβλύζουν εδώ ξαναζούν σήμερα μια... τέταρτη νεότητα χάρη στα πεντάστερα ξενοδοχεία που τις περιβάλλουν.

Η ρωμαϊκή λουτρόπολη αναστήθηκε το 1890 όταν ορθώθηκε το πρώτο υδροθεραπευτήριο από τον ΣΠΑΠ (Σιδηρόδρομος Πειραιώς – Αθηνών – Πελοποννήσου). Η Κατοχή έφερε όπως πάντα τον μαρασμό, μα η τρίτη νεότητα δεν άργησε. Το 1951 κιόλας ανέλαβε ο ΕΟΤ οργανώνοντας εκ νέου τη λουτρόπολη για να μην ξεχαστεί ποτέ ξανά.

Η Αγία Σοφία της Ανδραβίδας

Οταν πια το 1998 τα λουτρά πέρασαν σε στιβαρά επιχειρηματικά μπράτσα, το προφίλ της περιοχής και η έννοια του ιαματικού τουρισμού άλλαξε οριστικά και εμπλουτίστηκε με... εύηχες λέξεις όπως σπα, θαλασσοθεραπεία, κ.λπ., κ.λπ. Οι εγκαταστάσεις όλων των εποχών είναι ορατές σήμερα μέσα στους ευκαλύπτους. Κι ό,τι αναβλύζει στην Κυλλήνη χρήσιμο είναι: τα νερά των 26°C, οι αναθυμιάσεις, ακόμη και η λάσπη!

Κι έπειτα θα σε περιλάβει η άμμος! Πόση αντέχει ο οργανισμός σου; Περισσότερη θα βρεις! Αμέτρητα χιλιόμετρα οργανωμένων παραλιών, από τα λουτρά έως το λιμάνι, με ονόματα όπως Robinson, Κάστρο, Ανάληψη, Καλαμιά δροσίζονται στο Ιόνιο και μαζί τους εκατοντάδες άνθρωποι που, δεν μπορεί, κάτι ξέρουν! Αγαπημένη όλων (μαζί με τις δύο των Λουτρών) εκείνη του Κάστρου που επίσης υψώνει Γαλάζια Σημαία και επιβάλλεται όλων.

Στα ενδότερα του Κάστρου

Και το χωριό της, το Κάστρο, το ίδιο κάνει και τον λόγο τον καταλαβαίνεις πολύ πριν φτάσεις εκεί. Το περίφημο κάστρο Χλεμούτσι παίζει κρυφτό με τα πυκνά κλαδιά του ελαιώνα μα όταν το αντικρίσεις δεν πιστεύεις στα μάτια σου, νιώθεις ντροπή που δεν το 'ξερες και αναφωνείς «αποκλείεται να βρισκόταν εδώ τόσα χρόνια!». Ε, τώρα δεν κτίστηκε πάντως! Για την ακρίβεια υψώνεται πάνω από το ωραίο χωριό εδώ και 8 αιώνες, από τα χρόνια του Γοδεφρείδου Α΄ Βιλεαρδουίνου, την εποχή της μεγαλύτερης ακμής της περιοχής - της αγαπημένης των Φράγκων Κυλλήνης.

Ο κόλπος στο Κουνουπέλι, στα πόδια της Στροφυλιάς

Από τα καλύτερα διατηρημένα κάστρα της Ελλάδας λένε και δεν χρειάζεται να το πολυσκεφτείς. Το βλέπεις. Βυζαντινοί, Καταλανοί, Τόκκοι, Βενετοί και Τούρκοι πέρασαν για λίγο από εδώ μα μόνο τα γραπτά μαρτυρούν την παρουσία τους. Οι Φράγκοι το έφτιαξαν, εκείνοι το απογείωσαν γι' αυτό και θεωρείται από τα καλύτερα δείγματα της φράγκικης φρουριακής αρχιτεκτονικής στην Πελοπόννησο.

Δύο περίβολοι, πύργοι, θολωτές είσοδοι κι αίθουσες πραγματικές σε περιβάλλουν και σε κάνουν να καταλαβαίνεις πλέον τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη: «Οταν μπήκα από τη στενή ορθάνοιχτη καστρόπορτα και διάβηκα στις γοτθικές ρημαγμένες αίθουσες και στις χορταριασμένες αυλές και πιάστηκα από μιαν αγιοσυκιά για να ανέβω στο πάνω πάτωμα και στάθηκα σε μια πέτρα, μου ήρθε να σύρω στριγγιά φωνή, σα γεράκι.

Από όπου και να το δεις εντυπωσιακό δείχνει. Το κάστρο Χλεμούτσι είναι ο αδιαμφισβήτητος «κυρίαρχος» της περιοχής

Ξαφνική χαρά με κυρίεψε, σα να πήρε μέσα στο νου μου γοργότατο ρυθμό ο καιρός, και σε μια αστραπή ήρθαν οι Φράγκοι στην Πελοπόννησο, την κούρσεψαν, τη γέμισαν ξανθόμαλλα παιδιά και άγρια κάστρα κι αφανίστηκαν...». Φαντάσου να το 'βλεπε τώρα που αναστηλώθηκε κιόλας και οι «γοτθικές ρημαγμένες αίθουσες» κρύβουν μέσα τους τα μυστικά των ιπποτών και όλα τα ευρήματα της περιοχής που αφορούν την ακμή της φραγκοκρατίας. Ενα ολοκαίνουργιο σπάνιο στο είδος του μουσείο με μόνιμη έκθεση για την «Εποχή των ιπποτών» και τους «Σταυροφόρους στον Μοριά».

Και συνέχιζε, που λες, γοητευμένος ο μέγας Κρητικός: «Στάθηκα σε ένα γοτθικό παραθύρι και κοίταζα τον κάμπο της Γλαρέντζας ν' απλώνεται όλο γαλήνη και γονιμότητα και γύρα του τη θάλασσα να αχνίζει. Και πέρα έλαμπαν τα θεία νησιά: η Ζάκυνθος, η Κεφαλονιά, και αχνά, σαν όραμα από γαλάζιο φως, η Ιθάκη».

Το δάσος της Στροφυλιάς μοιράζεται μεταξύ Ηλείας και Αχαΐας

Τα ίδια βλέπεις κι εσύ σήμερα. Τα πάντα ήλεγχε από εδώ πάνω ετούτο το κάστρο. Μα πιο πολύ ξέρεις τι προστάτευε; Ενα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου, το φημισμένο λιμάνι της Γλαρέντζας, τη σημερινή Κυλλήνη δηλαδή. Και την πρωτεύουσα του πριγκιπάτου της Αχαΐας. Την Ανδραβίδα με το όνομα.

Αρχοντική κληρονομιά

«Η χώρα η λαμπρότερη στον κάμπο του Μορέως» έλεγε το Χρονικό του Μορέως. Αυτή είναι η Ανδραβίδα. Η «καρδιά» των φράγκικων κτήσεων στον Μοριά, η έδρα του πριγκιπάτου της Αχαΐας που ιδρύθηκε μετά την Δ' Σταυροφορία και έλαμψε στα χέρια των Βιλεαρδουίνων. Τι έχει μείνει από τότε; Τα ερείπια της Αγίας Σοφίας καταμεσής της πόλης. Τρία γοτθικά τόξα - τρία διαμερίσματα (το ιερό και δύο παρεκκλήσια) σκεπασμένα από τα χαρακτηριστικά σταυροθόλια.

Πώς να ήταν ολόκληρη; Με τα 10 διαμερίσματα που λέγεται ότι είχε σε πλήρη διάταξη; Οταν φιλοξενούσε τις προσευχές των δομινικανών μοναχών αλλά και τις συνεδριάσεις των βαρόνων; Οταν εκεί μέσα παίρνονταν οι αποφάσεις της «Μεγάλης Κούρτης» (πριγκιπικό συμβούλιο); Κανείς δεν ξέρει και τα ευρήματα δεν βοηθούν μα αρκεί να την κοιτάς... Να δίνει στην ωραία Ανδραβίδα μια αρχοντική ατμόσφαιρα που μοιάζει να κρατάει από τότε.

Και τα άλογά της αρχοντιά εκπέμπουν. Τα περίφημα άλογα Ανδραβίδας. Υψος: 1.50 – 1,60 μ. Μεγάλο κεφάλι και αυτιά, στήθος πλατύ, καπούλια και πόδια δυνατά. Κι αυτά σχετίζονται με τους Φράγκους αφού πρόκειται για διασταύρωση της ντόπιας φυλής με φράγκικα ιπποτικά άλογα. Αυτά αναζητάς μες στους δρόμους, μιας και το ιππικό κέντρο δεν λειτουργεί ως τέτοιο, κι αλήθεια έχεις πιθανότητα να τα δεις, κι ας μην είναι προγραμματισμένη κάποια από τις εντυπωσιακές παρελάσεις.

Η μικρή Αθηνά - Λυδία στη ράχη της Αμάντας που ανήκει στην ιδιαίτερη φυλή Ανδραβίδας

«Εμείς εδώ τα άλογα τα καβαλάμε, δεν τα εμφανίζουμε μια φορά τον χρόνο για τη γιορτή. Ζούμε μαζί τους», λέει η Αλεξάνδρα Αλτούνη, η άξια πρόεδρος του ιππικού συλλόγου «Κένταυροι» που σε πείσμα των δύσκολων οικονομικά καιρών μάχεται να διατηρήσει τη σπάνια φυλή. «Είναι υπάκουα και δυνατά. Μεγάλη υπόθεση να έχεις ένα ζώο που να μπορεί να κάνει τα πάντα», συμπληρώνει και μοιράζει ανοιχτή πρόσκληση για την περίφημη ιππική έκθεση, τη μοναδική έκθεση αλόγου στην Ελλάδα, που γίνεται κάθε χρόνο της Αγίας Σοφίας. Εκεί θα δεις τα άλογα σε απίστευτες επιδείξεις, εκεί θα ευχηθείς να οργανωθεί το ιππικό κέντρο ώστε όλοι να μπορούν να τα χαρούν.

Πολιτισμικές προσκλήσεις

Με το βλέμμα διαρκώς στον ουρανό μην τυχόν και χάσεις κάποιο ακροβατικό των πολεμικών αεροπλάνων που απογειώνονται από το αεροδρόμιο της Ανδραβίδας (μπας και ξανάρθαν οι Red Arrows της RAF και δεν το έμαθες βασικά!), τραβάς προς βορρά.

Προσγείωση στα Λεχαινά. Στη μεγάλη πλατεία με τον Αϊ-Δημήτρη και την προτομή του Καρκαβίτσα να επιβλέπουν, αφουγκράζεσαι τη ζωντάνια της έδρας του δήμου με τους 4.000 κατοίκους κι αναρωτιέσαι αν υπάρχουν ακόμη ανάμεσά τους άνθρωποι σαν την Ανθή και τον Γιώργη Βρανά, τους ήρωες της Λυγερής του σπουδαίου έργου του Λεχαινιώτη συγγραφέα, που διαδραματίζεται εδώ.

Το σπίτι του σου δείχνουν και το λαογραφικό μουσείο. Για την 100χρονη φιλαρμονική του Ορφέα σου μιλούν και για τους μεταμφιεσμένους Γενίτσαρους του λεχαινιώτικου Καρναβαλιού. Και σε βάζουν να ορκιστείς πως θα ξανάρθεις για το νεοϊδρυθέν φεστιβάλ, το νέο καμάρι των ντόπιων. Μια... τρίμηνη καλοκαιρινή γιορτή γεμάτη θέαμα και ζωντάνια. Θεατρικές παραστάσεις και τραγωδίες, μουσικές εκδηλώσεις και συναυλίες, δρώμενα και ό,τι άλλο βάλει ο νους σου, παρουσιάζονται σε πολλά σημεία του δήμου μα το κάστρο Χλεμούτσι κλέβει και πάλι την παράσταση!

Κλεφτή ματιά στην παραλία του Κάστρου μέσα από γαλανόλευκο ανεμούριο!

Αν τώρα είσαι σινεφίλ στον μικρό Σταφιδόκαμπο θα πας! Οι οδοί Κούρκουλου, Βέγγου, Μερκούρη, Ντασέν κ.λπ. σε βάζουν αμέσως στο κλίμα και μέχρι να φτάσεις στον ευφάνταστο θερινό κινηματογράφο Ρόδον, τον μοναδικό της Ηλείας, δεν σε νοιάζει καν ποια ταινία θα δεις!

Στο Διβάρι και το δάσος

Οι πόλεις μένουν πίσω όσο προχωράς βορειότερα, στην επικράτεια της περιβόητης φράουλας, του «κόκκινου χρυσού» της Ηλείας με τη σκοτεινή πλευρά που ήρθε βίαια στο προσκήνιο. Επικράτεια και του καρπουζιού, της αγκινάρας και του πεπονιού. Των θερμοκηπίων γενικώς. Των λευκών πλαστικών γραμμών που σχεδιάζουν την ανθισμένη γη.

Πρώτα απ' όλα όμως μπαίνεις στην επικράτεια του μοναδικού αναγνωρισμένου διεθνώς υδροβιότοπου της Πελοποννήσου με έκταση 184 τ.χλμ. που ξεκινά από εδώ και φτάνει έως την παραλία Καλογριά της Αχαΐας. Πρώτος σταθμός για πουλιά και ανθρώπους, η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου.

Ο Θανάσης Φλεβοτόμος στο διβάρι του Κοτυχίου

Από την Αρετή ακολουθείς τον χωματόδρομο, τη λουρονησίδα που χωρίζει τη θάλασσα από τη λιμνοθάλασσα και τερματίζει μπρος στο κανάλι που τις ενώνει. Ενα διβάρι κι ένα παρατηρητήριο δίνουν το στίγμα της περιοχής. Περισσότερα από 270 είδη πουλιών συχνάζουν και τρέφονται εδώ - γύρω στις 18 οικογένειες ψαράδων του αλιευτικού συνεταιρισμού Κοτυχίου ζουν από το διβάρι. «Είναι σαν φυσικό ιχθυοτροφείο. Εκμεταλλεύεται την μπασά και το ρηχί (παλίρροια και άμπωτη).

Μα τελευταία δεν πάνε καλά τα πράγματα. Η βόρεια λουρονησίδα έσπασε και τα ψάρια φεύγουν προς τη θάλασσα», λέει ο ψαράς Θανάσης Φλεβοτόμος, αναφερόμενος σε ένα πρόβλημα που απασχολεί και διχάζει την τοπική και οικολογική κοινωνία εδώ και μήνες. Λαβράκια, κέφαλοι, τσιπούρες και χέλια μεγαλώνουν φυσικά μέσα στη λιμνοθάλασσα, ψαρεύονται όταν φτάσουν στο νόμιμο μέγεθος, συσκευάζονται και φεύγουν για Πάτρα. Μόνο το 10% μένει στην περιοχή που είναι κατά βάση αγροτική.

Κέντρο της η Βάρδα, συγκοινωνιακός κόμβος ήδη από τότε που κατασκευάστηκε το πρώτο οίκημα στα εδάφη της... ο σιδηροδρομικός σταθμός το1888. Από τη φράση των ταξιδευτών «Βάρδα να περάσω», λέγεται μάλιστα ότι ονομάστηκε. Δίπλα της η Μανωλάδα με την ωραία Παλαιοπαναγιά, από τους παλαιότερους ναούς της Ηλείας, να ξεπροβάλλει μέσα απ' τα μνήματα.

Κι έπειτα ο δρόμος προς το Κουνουπέλι γίνεται πλέον μοναχικός. Ανάμεσα σε χωράφια και θάλασσα. Και δέντρα που πυκνώνουν σταδιακά ωσότου γίνουν δάσος, πυκνό κι αδιαπέραστο από το φως του ήλιου. Είσαι ήδη μέσα στο περίφημο δάσος της Στροφυλιάς. 15 χλμ. μήκος, 2χλμ. πλάτος. Πεύκα, βελανιδιές, αριές, μυρτιές και οι περίφημες κουκουναριές που σχηματίζουν το μεγαλύτερο δάσος του είδους στην Ελλάδα.

Μια στάση μόνο στο Κουνουπέλι, εκεί που κάποτε ήταν η αρχαία Υρμινα. 17 καΐκια, 17 ψαράδες του Ιονίου που δυσανασχετούν με την έλλειψη προβλήτας κι ανάβουν το καντιλάκι του «μπάρμπα Νικόλα», του προστάτη. Στο ξωκλήσι του ορίζουν τα σύνορα με την Αχαΐα, σ' ένα ωραίο σκηνικό περασμένων εποχών με τα παλιά σπιτάκια των ανενεργών πια ιαματικών λουτρών που θα 'θελες να ήταν καφενεδάκι τουλάχιστον...

Το 95% της ελληνικής φράουλας παράγεται στην Ηλεία και την Αχαΐα

Και κάπως έτσι μπαίνεις Αχαΐα. Κι απ' το Μετόχι τραβάς όλο προς βορρά. Και κάπως έτσι χώνεσαι σε χωματόδρομους και μονοπάτια, πυκνά, κανείς να μη σε βλέπει. Ούτε ο ήλιος ούτε ο ίδιος ο θεός. Αμμουδιές και αμμόλοφοι τρέχουν πίσω από το πράσινο παραπέτασμα. Και η φημισμένη Καλογριά. Να βγαίνεις ανά πάσα στιγμή για ανάσες. Και για βουτιές. Κι έπειτα πάλι μέσα. Να ψάχνεις περάσματα στα βάτα και στους βάλτους. Να χάνεις την αίσθηση του χρόνου και του τόπου και όλων. Να γίνεσαι ένα με το δάσος. Τόσο που και να χαθείς καθόλου να μη σε νοιάζει.

πηγη