Αιτία της στένωσης της μιτροειδούς είναι ο ρευματικός πυρετός από στρεπτοκοκκική λοίμωξη, ο οποίος προσβάλλει παιδιά ηλικίας 5-15 ετών, με εμφάνιση αρθροπάθειας στον αγκώνα, στο γόνατο και αλλού. Ήταν πολύ συχνή η πάθηση του κολλαγόνου στη χώρα μας και η οποία με ανοσοβιολογικούς μηχανισμούς προκαλεί φλεγμονή σε διάφορα όργανα, μεταξύ των οποίων και στην καρδιά, ιδιαίτερα στις βαλβίδες.
Ευτυχώς μετά την ανακάλυψη της πενικιλίνης και την αποτελεσματική θεραπεία φαρυγγίτιδος και σχετικών λοιμώξεων από αιμολυτικό στρεπτόκοκκο της ομάδος Α, υποχώρησε πολύ ο ρευματικός πυρετός. Έτσι, μετά το 1970, άρχισαν να αραιώνουν και οι ρευματικές βαλβιδοπάθειες, όπως η στένωση της μιτροειδούς και φθάσαμε σήμερα να συναντάμε την πάθηση σπανιότερα, συνηθέστερα σε
μετανάστες.
Η προσβολή της μιτροειδούς από οξεία ρευματική αρθροπάθεια είναι σιωπηρή στα παιδιά και εξελίσσεται επί μακρά σειρά 15-20 ετών ή περισσότερο για να αποτελέσει πρόβλημα στον ασθενή. Κατά τη δεύτερη-τέταρτη δεκαετία της παθήσεως η στένωση της βαλβίδος γίνεται μεγαλύτερη με πάχυνση των γλωχίνων, πρόσθιας και οπίσθιας, συγκόλληση αυτών και συγκεκριμένα της οπίσθιας προς την πρόσθια, καθώς επίσης συγκόλληση και των χορδών τους.
Κατά τη διαστολή της καρδιάς, ενώ θα έπρεπε το στόμιο της μιτροειδούς να είναι ανοιχτό με φυσιολογική επιφάνεια 4 τετ. εκ. ή περισσότερο και έτσι να περνάει εύκολα το αίμα από τον αριστερό κόλπο να γεμίσει την αριστερή κοιλία, τώρα, σε στένωση της μιτροειδούς, το στόμιο γίνεται μικρότερο, 2 ή και κάτω από 1 τετ. εκ., οπότε δημιουργείται πρόβλημα μεγάλο. Τότε υπάρχει στάση αίματος στον αριστερό κόλπο, ο οποίος διογκώνεται πολύ και αυτή η λίμναση μεταφέρεται ολονέν διά των πνευμονικών φλεβών προς τους πνεύμονες, όπου συμβαίνει συμφόρηση με
επιβράδυνση της κυκλοφορίας και βαθμιαία αύξηση της πίεσης στην πνευμονική αρτηρία. Στις σοβαρές αυτές καταστάσεις πνευμονικής υπέρτασης η δεξιά κοιλία εμφανίζει διόγκωση-υπερτροφία. Πάσχει, λοιπόν, και η δεξιά κοιλία, επηρεάζεται προς τα πίσω ο δεξιός κόλπος από αυξημένη πίεση, επειδή δεν προχωράει ελεύθερα το αίμα. Το ίδιο συμβαίνει πιο ψηλά στο λαιμό, στις σφαγίτιδες φλέβες,
οι οποίες φαίνονται διογκωμένες, το ίδιο και προς τα κάτω, την κάτω κοίλη φλέβα και το ήπαρ, επίσης λιμνάζει εκεί το αίμα και το συκώτι είναι διογκωμένο.
Μάλιστα παρατηρείται και το πολύ εντυπωσιακό εύρημα που οφείλεται στη δυσκολία που έχει η δεξιά κοιλία: καθώς συστέλλεται, αντί το αίμα να
προχωρήσει προς τους πνεύμονες, επειδή η πίεση στην πνευμονική αρτηρία είναι πολύ υψηλή, το αίμα επιστρέφει και πίσω προς τις φλέβες και πέραν του σφυγμού στην πνευμονική αρτηρία έχουμε σφυγμό και πίσω, στις σφαγίτιδες, τον οποίο εδώ βλέπουμε με το μάτι, να φουσκώνουν σε κάθε συστολή της καρδιάς.
Αλλά και με το χέρι ψηλαφούμε ηπατικό σφυγμό, το συκώτι να εκπτύσεται-σφύζει σε κάθε συστολή της καρδιάς από την επιστροφή αυτή του αίματος.
Διάγνωση
Για τη διάγνωση συχνά αρκεί η κλινική εξέταση. Με την ψηλάφηση διαπιστώνεται ότι ο πάσχων έχει φυσιολογικό φλεβοκομβικό ρυθμό ή βρίσκεται σε μαρμαρυγή των κόλπων, συνήθης επιπλοκή πάθησης της μιτροειδούς
Από τις παρακλινικές εξετάσεις το ηλεκτροκαρδιογράφημα μπορεί να δείξει κολπική μαρμαρυγή και σημεία υπερτροφίας της δεξιάς κοιλίας .
Συμπτώματα
Αυτά απουσιάζουν επί μακρά σειρά ετών. Στην παιδική ηλικία η προσβολή της βαλβίδος είναι συνήθως σιωπηρή και επί 15-20 έτη η νόσος
επιδεινούται χωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό. Κατά την 4η -5η δεκαετία της ζωής η πάθηση μπορεί να έχει γίνει σοβαρή, οπότε λόγω της μεγάλης στενώσεως του μιτροειδικού στομίου εμφανίζεται εύκολη κόπωση. Λόγω πνευμονικής συμφόρησης ο πάσχων εμφανίζει δύσπνοια προσπαθείας, η οποία μπορεί να συμβαίνει και σε ηρεμία, ως η παροξυσμική νυχτερινή δύσπνοια ή και να εκδηλούται ως οξύ πνευμονικό οίδημα. Στις προχωρημένες καταστάσεις με δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια παρατηρείται κατακράτηση υγρών, διόγκωση του ήπατος
και οιδήματα στα κάτω άκρα, τα οποία μπορεί να επεκταθούν υψηλότερα στους μηρούς, ακόμη και ψηλότερα, προς τον κορμό (οίδημα ανά σάρκα).
Συνήθως, σε σοβαρή στένωση μιτροειδούς, έχουμε εγκατάσταση μαρμαρυγής των κόλπων. Η αρρυθμία αυτή με τη λίμναση αίματος στον αριστερό κόλπο αλλά κυρίως το στενωμένο μιτροειδικό στόμιο, οδηγεί σε εμφάνιση θρόμβων, ιδίως στο αριστερό ωτίο, η απόσπαση του οποίου μπορεί να ακολουθήσει τη ροή αίματος προς την αριστερή κοιλία και τις περιφερικές αρτηρίες και να προκαλέσει
περιφερική αρτηριακή εμβολή. Σοβαρότερη είναι η εγκεφαλική εμβολή με το σχετικό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Θεραπεία
Εφ’ όσον ο πάσχων από στένωση της μιτροειδούς δεν έχει συμπτώματα και ο ρυθμός της καρδιάς είναι φυσιολογικός, ήγουν φλεβοκομβικός,
τότε δεν συνιστάται καμία θεραπεία. Ο άνθρωπος ζει φυσιολογικά ή μία γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος.
Εάν υπάρχει ταχυαρρυθμία με πολλές έκτακτες συστολές ή μαρμαρυγή των κόλπων, με στόχο την ελάττωση της καρδιακής συχνότητος στους
55-65/1’, τότε θα πρέπει ο γιατρός να αποφασίσει ποια θεραπεία θα ακολουθηθεί.
Η επεμβατική θεραπεία, συχνότατη κατά την περίοδο 1960-1980, σήμερα έχει περιορισθεί πολύ. Εφ’ όσον με την υπερηχοκαρδιογραφική διοισοφαγική εξέταση υπάρχει ένδειξη, γίνεται διάνοιξη της στενώσεως της μιτροειδούς με μπαλόνι, άλλως ο ασθενής χειρουργείται, γίνεται βαλβιδοτομή ή, συνηθέστερα, αντικατάσταση της πάσχουσας μιτροειδούς και τοποθέτηση τεχνητής βαλβίδος.
Κωνσταντίνος Π. Τούτουζας, Επίκουρος Καθηγητής Καρδιολογίας Ιατρικής Σχολής
του Πανεπιστημίου Αθηνών – Ιπποκράτειο Νοσοκομείο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου