Αχ αυτό το Καϊμάκτσαλαν!

Ζεστή αγκαλιά, δασωμένο πέταλο, λημέρι λύκων και τόπος ηρώων, το επιβλητικό Καϊμάκτσαλαν υψώνεται περήφανα στα βόρεια του Νομού Πέλλας, προσφέροντας στην εσχατιά της χώρας μια πολύχρωμη, σχεδόν απόκοσμη ορεινή φυσιογνωμία.

Παραδοσιακές σαρακατσάνικες καλύβες στα υψίπεδα του βουνού

Βόρας για τους Ελληνες, Νίτζε για τους Σλάβους, το βουνό στα βόρεια της Πέλλας αναφέρεται περισσότερο με την τούρκικη ονομασία του, Καϊμάκτσαλαν. Στρατηγικό σημείο αναφοράς, λημέρι λύκων και τόπος νυμφών, το βουνό έζησε θρυλικές στιγμές από την εποχή των Μακεδόνων μέχρι και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, πριν αποκαλυφθεί ποιος είναι ο πραγματικός του χαρακτήρας.

Πρόκειται για μια πυκνόφυτη ορεινή ραχοκοκαλιά, ένα σημαντικό καταφύγιο άγριας ζωής και ένα εξαιρετικό πεδίο εξερεύνησης όπου η γεωμορφολογία της φύσης διαμορφώνει ένα ιδιαίτερο τοπίο που προσομοιάζει περισσότερο με τα τοπία της Κεντρικής Ευρώπης.

Η εκκλησία του Προφήτη Ηλία στέκεται περήφανα στην κορυφή του Καϊμάκτσαλαν

Το Καϊμάκτσαλαν είναι το τρίτο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας και απλώνεται μεγαλόπρεπα στο βόρειο τμήμα του Νομού Πέλλας. Στα δυτικά εισέρχεται στον Νομό Φλώρινας, στα ανατολικά ενώνεται με το Πίνοβο και την Τζένα, τα οποία αποτελούν τμήμα της ίδιας οροσειράς, στα βόρεια συνεχίζει προς την ΠΓΔΜ και στα νότια συναντά τους κάμπους της Αλμωπίας και του Οστρόβου. Ράμνο Μπορ, Μαύρο Δάσος, Σοκόλ, Ντόπρο Πόλε, Γριά Οξυά, Τουρκολίβαδο και πολλά ακόμα τοπωνύμια μπλέκουν τρεις λαλιές και αποκαλύπτουν τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του βουνού.

Μάχες, σκι και λύκοι

Το τούρκικο όνομα του σημαίνει τόπος «απαλός σαν κρέμα» και αναφέρεται στα χιόνια που καλύπτουν τα ήρεμα αλπικά διάσελα, τις περισσότερες μέρες του χρόνου. Μια άλλη ονομασία της κορυφής, που φτάνει τα 2.534 μ., είναι η κορυφή του Προφήτη Ηλία.

Αλπικές λιμνούλες στο Ντόπρο Πόλε, κοντά στα σύνορα

Εκεί έχει χτιστεί το πανέμορφο εκκλησάκι του Αγίου από τους Σέρβους, στη μνήμη των πεσόντων σε μία από τις πιο αιματηρές μάχες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Η κορυφή με το εκκλησάκι βρίσκονται μόλις 3 χλμ. μετά το Χιονοδρομικό Κέντρο του Καϊμάκτσαλαν και μπορεί κανείς να φτάσει είτε με τα πόδια, είτε με καλό 4x4. Από εδώ η θέα σε αφήνει άφωνο, καθώς η ματιά σου αγκαλιάζει σχεδόν ολόκληρη τη μακεδονική γη.

Στα δυτικά βλέπεις το όρος Βαρνούντα και τη λίμνη Ζάζαρη και γυρνώντας προς τα ανατολικά, θαυμάζεις στη σειρά το όρος Ασκιο, τη Βεγορίτιδα και τη λίμνη Αγρα, ώσπου το μάτι σου φτάνει μέχρι τις χρυσές ανταύγειες του ήλιου που καθρεφτίζεται Ράμνο Μπορ, Σοκόλ, Γριά Οξυά, Μαύρο Δάσος, Ντόπρο Πόλε, Τοπλίτσα, Φειδόπετρα, Τουρκολίβαδο.

Το ρέμα του Αγίου Νικολάου, ή αλλιώς ο ποταμός Τόπλιτσα με τα χαρακτηριστικά τιρκουάζ νερά

Τα τοπωνύμια στο Καϊμάκτσαλαν μπλέκουν αριστοτεχνικά τις γλώσσες των λαών που έζησαν εδώ στα νερά του Θερμαϊκού. Ακριβώς από κάτω, στα υποαλπικά βρίσκεται το Χιονοδρομικό Κέντρο του Καϊμάκτσαλαν, ένα από τα πιο σύγχρονα της χώρας, πόλος έλξης εδώ και χρόνια για πολλούς λάτρεις του σκι. Τα δάση που περιβάλλουν το βουνό αποτελούνται σχεδόν αποκλειστικά από οξιές, με μεγάλα διαστήματα από μαύρη πεύκη, μακεδονική πεύκη και λίγες σημύδες και δεν υπάρχει καλύτερη εποχή να τα επισκεφθεί κανείς από το φθινόπωρο όταν οι πυρρόξανθοι χρωματισμοί κατακλύζουν τις πλαγιές.

Στα νότια των κορυφών, κοντά στον δρόμο που οδηγεί στον οικισμό της Κερασιάς βρίσκεται το θρυλικό Μαύρο Δάσος, το οποίο εκτείνεται στα ανατολικά μέχρι το χωριό Ορμα. Η ονομασία του βγαίνει από την πυκνή βλάστηση που εμποδίζει τον ήλιο να φτάσει στο έδαφος. Σύμφωνα με την παράδοση, οι Μακεδόνες επέλεξαν ξυλεία από τα μαυρόπευκα που ακόμα υψώνονται περήφανα στο Μαύρο Δάσος για να κατασκευάσουν τις σάρισες, τα ξακουστά δόρατα μήκους έξι μέτρων, της μακεδονικής φάλαγγας.

Η κορυφογραμμή συνεχίζει προς τα ανατολικά φτάνοντας στην Καλή Πεδιάδα, το Ντόμπρο Πόλε, στην οποία ανεβαίνει κανείς από το Λουτράκι, το κοσμοπολίτικο χωριό της Αλμωπίας. Ανεβαίνοντας έναν χωματόδρομο μέσα σε ένα δάσος οξιάς, με ξωκλήσια, εγκαταλειμμένα στρατιωτικά φυλάκια και στάνες αιγοπροβάτων φτάνει κανείς σε μια φυσική λεκάνη με μικρές λίμνες και ρυάκια σε υψόμετρο 1.750 μ.

Το οροπέδιο, που φιλοξενεί έναν σπάνιο για τη χώρα μας βιότοπο ορεινού τυρφώνα, έχει δημιουργηθεί πάνω σε έναν κρατήρα ηφαιστείου και στους γύρω λόφους κυλάει η συνοριακή γραμμή. Στα ανατολικά υψώνεται ο βραχώδης κώνος της Κράβιτσας ή για ορισμένους η Αγελαδίτσα, λόγω του σχήματος που έχει ο βράχος, στον οποίο φτάνει κανείς από ένα απαιτητικό, αλλά πανέμορφο μονοπάτι μέσα από το δάσος. Από εκεί τα υψώματα κατεβαίνουν πιο χαμηλά μέχρι που συναντάνε στα ανατολικά το Πίνοβο και την Τζένα.

Ολη η περιοχή καλύπτεται από ένα από τα πιο παρθένα δάση της Ελλάδας, το οποίο φιλοξενεί πολλά σπάνια είδη της χλωρίδας και της πανίδας με ξεχωριστή τη μόνιμη παρουσία του λύκου, του μεγαλόπρεπου αυτού ζώου που τόσο έχει κυνηγηθεί στη χώρα μας.

Μια εικόνα από τα υποαλπικά λιβάδια του Καϊμάκτσαλαν και στο βάθος οι κορφές του Πίνοβου

Το Καϊμάκτσαλαν διακόπτεται από αρκετά, εντυπωσιακά βραχώδη συγκροτήματα που από τους γκρεμούς τους κατεβαίνουν χείμαρροι και ποτάμια. Από τις δυτικές πλαγιές του όρους πηγάζει ο Αλμωπαίος ποταμός και από τα νότια κατεβαίνει ο Εδεσσαίος, αλλά το ομορφότερο ποτάμι του βουνού είναι το γαλάζιο ρέμα του Αγ. Νικολάου που κυλά στο άγριο φαράγγι του Πόζαρ.

Θερμοπόταμος

«Πόζαρ» σημαίνει φωτιά και η περιοχή δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερη ονομασία λόγω της παρουσίας των καυτών ιαματικών νερών που ξεπηδάνε με ορμή από τα έγκατα του βουνού. Οι ονομασίες του ποταμιού και εδώ πολλές: ρέμα Αγίου Νικολάου, Θερμοπόταμος, Τοπλίτσα. Τα νερά του διατρέχουν ένα εντυπωσιακό τοπίο που σχηματίζει ένα φαράγγι (Πόζαρ ή Αγίου Νικολάου), το οποίο εκτείνεται από τα ελληνικά σύνορα μέχρι τη λουτρόπολη των Λουτρών του Πόζαρ, ή αλλιώς των Λουτρών της Αλμωπίας.

Δάση μαύρης πεύκης, καθαρά ρέματα και καταρράκτες, ορθοπλαγιές με σάρες και σπήλαια διαμορφώνουν ένα έντονο ανάγλυφο, ενώ τα νερά του ποταμού έχουν ένα απόκοσμο τιρκουάζ χρώμα που μαγνητίζει το βλέμμα.

Το ποτάμι κατεβαίνει οφιοειδώς, διακλαδίζεται και επανέρχεται δημιουργώντας μικρούς μαιάνδρους, πέφτει από μικρούς καταρράκτες και περνάει μέσα από τη λουτρόπολη πριν συνεχίσει την πορεία του. Στο σημείο αυτό αναβλύζουν ιαματικές πηγές με νερά που φτάνουν τη θερμοκρασία των 37ο C. Πρόκειται για νερά της βροχής που εισχωρούν βαθιά στο έδαφος όπου αυξάνεται η θερμοκρασία τους και ανεβαίνουν απότομα στα ψηλά, πλούσια πλέον σε μέταλλα.

Οι ιαματικές Πηγές του Πόζαρ είναι γνωστές για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες και ενδείκνυνται για πολλές παθήσεις όπως: αρθρίτιδες, ορθοπεδικά προβλήματα, δερματοπάθειες, γυναικολογικές παθήσεις, προβλήματα του κυκλοφορικού καθώς και για παθήσεις του ήπατος, των νεφρών και του πεπτικού συστήματος. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η περιοχή προσέλκυε τους ταξιδιώτες από παλιά. Υπάρχουν αναφορές για το ιαματικό ποτάμι από τα ελληνιστικά χρόνια, ενώ οι πηγές έγιναν επίσημα γνωστές ως ιαματικές το 1920. Οι σύγχρονες εγκαταστάσεις δέχονται καθημερινά πολλούς επισκέπτες, όχι μόνο από τον Νομό Πέλλας, αλλά και από όλα τα Βαλκάνια.

Το μονοπάτι που ανεβαίνει στο φαράγγι του Πόζαρ κινείται παράλληλα με το ρέμα του Αγίου Νικολάου

Ανθρωποι γελαστοί και όμορφοι που έρχονται να χαλαρώσουν στις φυσικές πισίνες του ποταμού και που γρήγορα ξεκινάνε κάποιο μικρό γλέντι με τους βαλκανικούς ήχους των χάλκινων να μπερδεύεται με το κελάρυσμα των νερών και το τραγούδι του νεροκότσυφα.

Πολύ κοντά στη λουτρόπολη βρίσκεται και το Σπηλαιοπάρκο Αλμωπίας. Πρόκειται για το πρώτο σπηλαιοπάρκο της Ελλάδας και αποτελείται από ένα πολύπλοκο σύμπλεγμα σπηλαίων, βαράθρων και μικρών σπηλαιοκαταφύγιων με τεράστιο παλαιοντολογικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Μέσα στα σπήλαια έχουν βρεθεί παραστάσεις, ακονισμένες πέτρες, αιχμές για βέλη και άλλα αντικείμενα, τα οποία μαρτυρούν την κατοίκηση της περιοχής από τη Νεολιθική Εποχή. Σημαντικότερα δε ευρήματα είναι τα οστά της αρκούδας των σπηλαίων, ενός ζώου που έζησε στην περιοχή και που εξαφανίστηκε πριν από 10.000 χρόνια.

Μια ξεχασμένη από τον χρόνο σκοπιά ανεβαίνοντας προς το οροπέδιο του Ντόπρο Πόλε

Επίσης βρέθηκαν οστά από λιοντάρια, λεοπαρδάλεις, ύαινες, αλεπούδες, ελάφια, πλατόνια και αίγαγρους, ενώ αξιοσημείωτη είναι και η εύρεση κεραμικών οστράκων βάσει των οποίων πιθανολογείται η ύπαρξη κάποιου αρχαίου ναού ή ιερού.

Η λουτρόπολη είναι και η αφετηρία για «δυνατές» περιπατητικές διαδρομές στο παρθένο δάσος της περιοχής. Τα μονοπάτια που ακολουθούν το ρέμα διακλαδίζονται σε διάφορα σημεία και καταλήγουν σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Μπορείτε να φτάσετε μέχρι τον καταρράκτη του ρέματος της Κουνουπίτσας, να συνεχίσετε δίπλα από το ποτάμι φτάνοντας μέχρι το κατάφυτο Ράμνο Μπορ (Ισιο Πεύκο), ή ακόμα και να κατακτήσετε την κορυφή Σοκόλ στα 1.827 μ. Εχοντας ως αφετηρία το διπλανό Λουτράκι με τα δεκάδες πολυτελή καταλύματα, μπορείτε εύκολα να ανακαλύψετε έναν από τους πιο όμορφους και ακόμα ανέγγιχτους προορισμούς της Ελλάδας.

Πηγη