Ένα ισχυρό αντικαρκινικό όπλο στην φαρέτρα των επιστημόνων για την καταπολέμηση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αποτελεί το εμβόλιο κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων, που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση της νόσου.
Αν και στα υπόλοιπα κράτη το εμβόλιο έχει τύχει ευρείας αποδοχής, στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται ακόμα με δισταγμό. Πρόσφατα μάλιστα κάποια δημοσιεύματα αναφέρονται στις βλαβερές παρενέργειες μέχρι και καταγραφές θανάτων του εμβολίου
Ο γιατρός Γιάννης Πήχος αναλύει στο www.govastileto.gr όλη την αλήθεια για το εμβόλιο κατά του γυναικολογικού καρκίνου, πότε και σε ποιες ηλικίες γίνεται το εμβόλιο, το ποσοστό προστασίας που προσφέρει αλλά και μας δίνει πολύτιμες συμβουλές για τον ιό HPV και την προφύλαξη που πρέπει να λάβει κάθε γυναίκα.
-Πρόσφατα κε Πήχο διαβάσαμε κάποια δημοσιεύματα σχετικά με το εμβόλιο gardasil και τις βλαβερές παρενέργειες και που σε κάποια περιστατικά καταγράφηκαν και κάποιοι θάνατοι. Τι ισχύει τελικά;
Δημοσιεύθηκε ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΕΑ), πρόσφατα έλαβε αναφορές θανάτων σε γυναίκες που είχαν προηγουμένως εμβολιαστεί εναντίον του HPV, συμπεριλαμβανομένων και δύο αναφορών που αφορούσαν αιφνίδιο και απροσδόκητο θάνατο δυο νεαρών γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.). Οι παραπάνω αναφορές έχουν προβληματίσει έντονα το κοινό σχετικά με τα οφέλη του εμβολιασμού εναντίον του HPV που σε μεγάλο βαθμό προωθούνται από ιατρούς, κοινωνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και διαφήμισης αλλά και σχετικά με την ασφάλεια του παραπάνω εμβολίου.
Παρά τις παραπάνω αναφορές και σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της Επιτροπής για τα Φάρμακα Ανθρώπινης Χρήσης (CHMP) του ΕΜΕΑ τα οφέλη του εμβολίου συνεχίζουν να υπερτερούν έναντι των κινδύνων του.Όμως σε καμιά περίπτωση η χορήγηση του παραπάνω εμβολίου δε καταργεί το προφυλακτικό η τους προληπτικούς ελέγχους με τεστ Παπανικολάου, ιδιαίτερα σε σεξουαλικά ενεργείς έφηβες που παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά HPV μόλυνσης.
Επίσης, το εμβόλιο δεν σώζει από κάποια θανατηφόρα νόσο, αντιθέτως, η φυσική πορεία της νόσου έχει σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτοίαση και η ίδια η νόσος προλαμβάνεται πολύ εύκολα με δόκιμες και αποτελεσματικές μεθόδους (test pap, κολποσκόπηση),
-Το εμβόλιο σε τι ηλικία πρέπει να το κάνει ένα κορίτσι και από τι ακριβώς τελικά προφυλάσσει; Είναι κατάλληλο για όλων των ειδών γυναικολογικού καρκίνου;
Στη χώρα μας ο εμβολιασμός εναντίον του ιού HPV εντάχθηκε επίσημα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών του Υπουργείου Υγείας πριν από 7 χρόνια περίπου. Το μεγάλο όφελος που θα έχει κάθε κοπέλα αν εμβολιαστεί, επιβεβαιώνεται από το ευρύ ηλικιακό φάσμα σύστασης και ασφαλιστικής κάλυψης που παρέχεται από την πολιτεία. Τα εμβόλια χορηγούνται δωρεάν σε ηλικίες 12 – 26 ετών. Πολλά κορίτσια εμβολιάζονται, μεταξύ 12 και 15 ετών. Η ηλικία αυτή, με αιχμή την ηλικία των 12 ετών, είναι η περίοδος που ολοκληρώνεται όλη η σειρά των εμβολίων του εθνικού προγράμματος εμβολιασμών, καθώς η ανταπόκριση στους εμβολιασμούς είναι η βέλτιστη. Το HPV εμβόλιο είναι ένα ακόμα εμβόλιο της εφηβικής ηλικίας που πρέπει να χορηγείται στην ίδια ηλικία με τα υπόλοιπα εμβόλια.
Τα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι η αιχμή της HPV μόλυνσης είναι η ηλικία από 16 – 26 έτη.Συνεπώς οι έφηβες και νεαρές γυναίκες είναι οι πιο ευάλωτες ηλικιακές ομάδες. Για τον λόγο αυτό το εμβόλιο παρέχεται δωρεάν έως την ηλικία των 26 ετών, καθώς προστατεύει από μελλοντικές λοιμώξεις όλες τις έφηβες και νεαρές γυναίκες που δεν έχουν προλάβει να εμβολιαστούν στην ηλικία των 12 – 15 ετών. Σε άνδρες και γυναίκες η πιθανότητα επαφής με ιό HPV ανέρχεται στο 60-70%
Το εμβόλιο μπορεί να προφυλάξει από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και τα οξυτενή κονδυλώματα του γυναικείου γενετικού συστήματος. Δεν προφυλάσσει από τον καρκίνο του ενδομητρίου, του σώματος της μήτρας, των ωοθηκών και των σαλπίγγων.
-Μία νεαρή κοπέλα που δεν έχει κάνει εμβόλιο, και μία που έχει κάνει, τι ποσοστό έχει η μία και τι η άλλη για να νοσήσουν από καρκίνο.
Αυτό είναι αδύνατον να απαντηθεί, διότι η χορήγηση του εμβολίου είναι πολύ πρόσφατη. Οι πρώτες νεαρές γυναίκες που εμβολιάστηκαν δεν έχουν ακόμα συμπληρώσει τον κύκλο ζωής τους. Άρα δεν ξέρουμε αν η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου απαλείφεται, ή μετατίθεται για αργότερα στην ζωή. Επίσης δεν ξέρουμε τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπλοκές του εμβολίου. Τα αποτελέσματα του εμβολιασμού μέχρι σήμερα έχουν δείξει
1. Μείωση της παθολογικής κυτταρολογίας. Παρουσιάστηκε μείωση των παθολογικών test pap.
2. Μείωση των κρουσμάτων γενετικών κονδυλωμάτων
3. Μείωση των προκαρκινικών αλλοιώσεων στο γενετικό σύστημα της γυναίκας.
Τα ποσοστά διαφέρουν από χώρα σε χώρα αλλά κυμαίνονται από 30-50%
-Παρέχει προστασία για όλη την ζωή με την έννοια ότι πρέπει να επαναληφθεί πάλι κάποια στιγμή;
Ο HPV εμβολιασμός ξεκίνησε παγκοσμίως πριν από περίπου 9 χρόνια ενώ κλινικές μελέτες διαρκούν τα τελευταία 11 χρόνια. Παγκοσμίως έχουν γίνει πάνω από 100 εκατομμύρια δόσεις και δεν έχει παρουσιαστεί καμιά ανεπιθύμητη ενέργεια που να έχει αποδειχτεί ότι σχετίζεται άμεσα με την χορήγηση του αντιγονικού υλικού του συγκεκριμένου εμβολίου. Καμία σοβαρή προκαρκινική βλάβη δεν έχει παρουσιαστεί μέχρι σήμερα και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι χρειάζεται επανάληψη του εμβολίου κατά τον χρόνο που διαρκούν οι κλινικές μελέτες. Δηλαδή στα 11 έτη μετά τον HPV εμβολιασμό εξακολουθεί και υπάρχει προστασία από τον HPV. Εν τούτοις είναι νωρίς να αποφανθεί κανείς εάν χρειάζονται επαναληπτικές δόσεις και μετά πόσα χρόνια.
-Οι μαμάδες ρωτούν αν πρέπει να κάνουν το εμβόλιο στις κόρες τους. Εσείς τι συμβουλεύετε τις πελάτισσες σας;
Τις ενημερώνω λεπτομερώς και τους παραθέτω όλα τα δεδομένα. Πρέπει να τονιστεί ότι όπως για όλα τα φάρμακα, η συμβουλή και η χρήση εξατομικεύονται, δηλαδή άλλη είναι η αντιμετώπιση μιας ελεύθερης 16χρονης και άλλη μιας 30χρονης παντρεμένης μητέρας.
Η επιλογή επαφίεται στην κυρία που έρχεται να με συμβουλευτεί διότι το εμβόλιο ενάντια του HPV δεν σώζει από κάποια θανατηφόρο νόσο, αλλά πιθανόν προφυλάσσει από μόλυνση από τον ιό, η οποία και κατά 90% αντιμετωπίζεται από την φυσική άμυνα του οργανισμού, αλλά και σαν νόσος – όπως για 10ετίες μέχρι τώρα – μπορεί να προφυλαχθεί με αποδεδειγμένα αξιόπιστες μεθόδους όπως το Τεστ Παπανικολάου.
-Έχει καταγραφεί ότι ο καρκίνος του τραχήλου είναι ο δεύτερος συχνότερα εμφανιζόμενος καρκίνος στις γυναίκες. Τι πρέπει να προσέχουν γενικότερα οι γυναίκες;
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί την δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες ηλικίας 15 έως 44 χρονών. Σαν συχνότερος αιτιολογικός παράγοντας ενοχοποιείται ο ιός HPV.
Ο ιός μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή – κολπική πρωκτική και στοματική δια του ενοφθαλμισμού, δηλαδή για την μετάδοση του ιού δεν είναι αναγκαίο να υπάρχουν ολοκληρωμένες σεξουαλικές επαφές αλλά αρκεί η απλή επαφή μολυσμένης περιοχής σε υγιή ιστό.
Είναι αρκετά δύσκολο να μεταδοθεί με άλλους τρόπους, π.χ., με τα χέρια, τα κλινοσκεπάσματα κ.λ.π., χωρίς ωστόσο αυτό να αποκλείεται εντελώς. Στατιστικές μελέτες έχουν δείξει ότι η αλλαγή πολλαπλών ερωτικών συντρόφων (που πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό των δικών τους ερωτικών συντρόφων), αλλά και η πρώιμη έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα μόλυνσης με τους διαφόρους τύπους του ιού. Αυτό θα πρέπει να το προσέχει κάθε γυναίκα.
-Τι προκαλεί ο HPV και τι είναι;
Οι HPV είναι μέλη της οικογένειας ιών Papovaviridae. Οι παραπάνω αποτελούν μια ομάδα ποικίλων ιώνπου έχουν εντοπισθεί σε ανθρώπους και ζώα. Λόγω της κλινικής βαρύτητας, οι ιοί αυτοί έχουν μελετηθεί εκτενώς και προς το παρόν έχουν αναγνωρισθεί 118 υποτύποι που έχουν αριθμηθεί (1, 2, 3, 4 κ.λ.π.).
Υπάρχουν ισχυρές επιστημονικές αποδείξεις ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας έχει ως βασικό αίτιο την HPV λοίμωξη. Οι τύποι 16, 18, 31, 33 και 45 είναι υπεύθυνοι για το 80% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Οι HPV προκαλούν τοπική μόλυνση κυρίως στα γεννητικά όργανα και την περιπρωκτική περιοχή. Η μόλυνση περιορίζεται στα επιθηλιακά κύτταρα και λαμβάνει χώρα όταν ο επιθηλιακός ιστός έχει υποστεί ρήξη.
Πρόκειται για ένα συνηθισμένο ιό. Η επιμόλυνση του ανθρώπινου οργανισμού από αυτόν προκαλεί συνήθως κονδυλώματα, τα οποία τις τελευταίες δυο δεκαετίες συγκαταλέγονται στα πιο διαδεδομένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, με συχνότητα ολοένα αυξανόμενη στο δυτικό κόσμο.
Μπορεί, όμως, ο ιός είτε να μην προκαλέσει καμία αλλοίωση είτε να προκαλέσει προκαρκινικές αλλοιώσεις (δυσπλασίες) οι οποίες, αν δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο.
Ορισμένοι από τύπους (στελέχη), του HPV, π.χ., τα 6, 11, 42, 43, 44, αναφέρονται ως στελέχη «χαμηλού κινδύνου», δηλαδή προκαλούν συνήθως καλοήθεις αλλοιώσεις, όπως κονδυλώματα.
Πιο συχνά θεωρούνται τα στελέχη 6 και 11. Αντίθετα, άλλα στελέχη, π.χ., τα 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 56, 57, θεωρούνται υπεύθυνα για την εκδήλωση προκαρκινικών και καρκινικών αλλοιώσεων, γι’ αυτό χαρακτηρίζονται και ως «υψηλού κινδύνου».
Οι ιοί των κονδυλωμάτων χωρίζονται σε δυο κατηγορίες: Σε αυτούς που προκαλούν oξυτενή (μυτερά) κονδυλώματα, που εμφανίζονται στα έξω γεννητικά όργανα, και σ’ εκείνους που είναι υπεύθυνοι για τη δημιουργία προκαρκινικών αλλοιώσεων, στα έσω γεννητικά όργανα.
-Πώς μεταδίδεται και σε ποια ηλικία συνήθως;
Πρόκειται για τη συχνότερα εμφανιζόμενη μόλυνση σε σεξουαλικά ενεργά άτομα νεαρής ηλικίας, με τις νέες γυναίκες ηλικίας 16 έως 25 ετών να αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου. Μάλιστα, όσο μικρότερη είναι η ηλικία έναρξης της σεξουαλικής δραστηριότητας, τόσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των σεξουαλικών συντρόφων και όσο περισσότερους σεξουαλικούς συντρόφους έχουν ή είχαν οι τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος HPV μόλυνσης.
-Πως ο HPV δημιουργεί καρκίνο;
Ορισμένοι τύποι αυτού του ιού μπορούν να μετατρέψουν τα υγιή τραχηλικά κύτταρα σε παθολογικά κύτταρα. Το DNA του ιού ενσωματώνεται στο DNA των τραχηλικών κυττάρων και αυτό μπορεί να πυροδοτήσει την αλλαγή τους σε προκαρκινικά και αργότερα σε καρκινικά κύτταρα.
-Ποιες ηλικίες προσβάλλει ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας
Η μόλυνση με ιό HPV μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σε πολύ μικρό ποσοστό σε γυναίκες οι οποίες δεν παρακολούθησαν την γυναικολογική τους υγεία με Τεστ Παπανικολάου. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Συνήθως όμως, στην σημερινή κλινική πράξη, εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες άνω των 40, κυρίως σε γυναίκες οι οποίες έχουν παραμελήσει την γυναικολογική τους εξέταση για 10ετίες.
-Ποια είναι η κύρια αιτία του καρκίνου τραχήλου μήτρας
Ως κύριος αιτιολογικός παράγοντας ενοχοποιείται η μόλυνση με τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και κυρίως τα στελέχη 16, 18, 31, 33 του ιού. Επίσης ενοχοποιούνται το κάπνισμα, η πρώιμη έναρξη σεξουαλικών επαφών (που η καλυπτικοί – αμυντικοί μηχανισμοί του τραχήλου της μήτρας δεν είναι ακόμα ώριμοι) και καταστάσεις που μειώνουν την άμυνα του οργανισμού.
-Ο καρκίνος αυτός είναι κληρονομικός;
Άμεσα όχι, δεν είναι κληρονομικός. Μπορεί όμως να ενέχονται και καταστάσεις που ενέχονται σε μειωμένες ανοσολογικές άμυνες του οργανισμού.
Από την Κατερίνα Νινιού
Ευχαριστούμε τον Δρ. Ιωάννη Πήχο για τις πολύτιμες συμβουλές του
Dr ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΠ. ΠΗΧΟΣ MD PhD FRCOG MFFP
Χειρουργός - Γυναικολόγος - Μαιευτήρ
Αριστούχος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Διαπιστευμένος Ακόλουθος του Βασιλικού Κολλεγίου Μαιευτήρων-
Γυναικολόγων Μεγ. Βρετανίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου